زهرا نصراللهی - دانشیار گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه یزد
فائزه سعیدی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه یزد

امروزه بهره برداری بیش از حد منابع از یک سو و آلودگی، ضایعات و پسماندهای تولیدی و مصرفی از سوی دیگر موانع اساسی را پیش روی توسعه کشورها قرار داده است. از جمله مخاطرات که اخیرا توجه جهانیان به آن معطوف شده، افزایش گازهای گلخانه ای، تخریب لایه اوزون، ذوب شدن یخ های قطبی، از دست دادن گونه ها و فرسایش زمین های کشاورزی است. مصرف از جمله علل کلیدی در تخلیه منابع طبیعی، انتشار گازهای گلخانه ای و تخریب محیط زیست است که باید در راستای توسعه پایدار مدیریت شود. در این مقاله با هدف بررسی اثر مصرف بر توسعه پایدار به پیروی از الگوی لامبرت (۱۹۸۵) و استوکی (۱۹۹۸)، از یک مدل کنترل بهینه که بر تعامل بین رفتار مصرف کننده و تخریب محیط زیست تمرکز دارد، استفاده شده است. به منظور حل عددی این مدل، تابع مطلوبیت با خاصیت ریسک گریزی نسبی ثابت در نظر گرفته شده و بر اساس اصل حداکثر پونتریاگین به بهینه سازی مدل و یافتن مقادیر بهینه مصرف و انتشار آلودگی در وضعیت پایدار پرداخته شده است. پارامترهای مدل با استفاده از روش کالیبراسیون مقدار دهی شده و در نهایت با طرح سناریو، نتایج حاصل از تغییر پارامترهای مدل ارزیابی شده است. پس از حل مدل، مسیر بهینه متغیرها و نحوه دستیابی به نقطه بهینه در حالت پایدار تعیین شده و نتایج در یک نمودار فازی تجزیه و تحلیل شده است. نتایج، حاکی از بالا بودن مصرف و انتشار وضعیت فعلی ایران نسبت به مقادیر بهینه است، به نحوی که ایران از وضعیت بهینه پایدار دور می شود. علت این نتایج، عدم پایداری الگوهای مصرف در ایران است.

توسعه پایدار, مصرف پایدار, تخریب محیط زیست, بهینه یابی پویا, ایران