پریا قبله - Department of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture, Urmia University, Urmia, Iran
محمد خداوردیزاده - Department of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture, Urmia University, Urmia, Iran
مرتضی مولایی - Department of Agricultural Economics, Faculty of Agriculture, Urmia University, Urmia, Iran

مقدمه و هدف: نوسان درآمدهای حاصل از صدور نفت خام و پایان پذیر بودن منابع نفتی، سیاست گذاران و برنامه­ ریزان کشور را به این باور رسانده است که گسترش صادرات غیرنفتی، رهایی از اقتصاد تک محصولی و تنوع بخشیدن به درآمدهای صادراتی کشور به منظور کاهش آسیب پذیری اهداف توسعه اقتصادی ضرورت دارد. گیاهان دارویی یکی از منابع بسیار ارزشمند در حوزه منابع طبیعی ایران به­ شمار می آیند به ­گونه ای که اگر به­ نحو مناسبی بهره برداری شوند و به موقعیت صادراتی آنها در دنیا توجه شود، می تواند در راستای هدف توسعه صادرات غیرنفتی مفید واقع شوند . نظر به اهمیت گیاهان دارویی در صادرات غیرنفتی کشور، پژوهش حاضر با هدف تعیین عوامل موثر بر عرضه صادرات گیاهان دارویی منتخب ایران صورت پذیرفته است. مواد و روش­ ها: جهت تعیین عوامل موثر بر صادرات گیاهان دارویی ایران از الگوی خود رگرسیون با وقفه های توزیعی(ARDL) استفاده شد. جهت بررسی وجود رابطه بلندمدت بین متغیرها آزمون باند مورد استفاده قرار گرفت. برای بررسی ثبات الگو از آزمون های مجموع تجمعی باقی مانده ها (CUSUM) و مجموع تجمعی مربعات باقی مانده ها (CUSUMSQ) استفاده شد. دوره مطالعه این تحقیق ۲۰۱۶-۱۹۷۸می­ باشد. داده های این مطالعه از منابع مختلف شامل سازمان خواروبار کشاورزی (FAO) و بانک مرکزی جمع آوری شده است. یافته­ها: بررسی ایستایی متغیرها نشان داد که تمام متغیرها ایستا از درجه I(۰) یا I(۱) هستند، بنابراین می توان از مدل ARDL برای بررسی ارتباط کوتاه مدت و بلندمدت استفاده نمود. نتایج ازمون باند نشان داد که بین متغیرها ارتباط بلند مدت وجود دارد. مطابق نتایج بدست امده متغیر های نوسانات نرخ ارز، صادرات گیاهان دارویی کشور های رقیب و صادرات نفت ایران در بلند مدت تاثیر منفی و معنی دار و متغیر های قیمت صادراتی گیاهان دارویی ایران، تولید داخلی گیاهان دارویی، نرخ ارز واقعی و متغیر مجازی آزادسازی تجاری تاثیر مثبت و معنی داری بر مقدار صادرات گیاهان دارویی ایران داشته اند. نتیجه گیری: با افزایش درآمدهای نفتی طی دوره مورد بررسی صادرات گیاهان دارویی کاهش می یابد. دلیل این موضوع می تواند توجه کمتر دولت به سایر بخش ها از جمله کشاورزی در شرایط رونق درآمد های نفتی است. توجه به پتانسیل­ های صادراتی بخش کشاورزی و گیاهان دارویی می­ تواند یکی از راهکارهای تدریجی در جهت خروج اقتصاد کشور از صادرات فرآورده های خام نفتی به شمار آید. با توجه به اثر منفی نوسانات نرخ ارز بر عرضه صادرات گیاهان دارویی در بلند مدت، اتخاذ سیاست های مناسب در جهت کاهش نوسانات نرخ ارز و همچنین حمایت مالی از صادر­کنندگان در مقابل نوسانات نرخ ارز توصیه می ­شود.

ARDL Approach, Export Supply, Exchange Rate, Iran, Medicinal Plants, Trade Liberalization, زاد سازی تجاری, ایران, رهیافت ARDL, عرضه صادرات, گیاهان دارویی, نرخ ارز