فاطمه آزادبر - Gorgan University of Agricultural Sciences & Natural Resources
فرشید اشراقی - Gorgan University of Agricultural Sciences & Natural Resources
رامتین جولایی - Gorgan University of Agricultural Sciences & Natural Resources
علی کرامتزاده - Gorgan University of Agricultural Sciences & Natural Resources

مقدمه و هدف: نوسانات قیمت در بازار محصولات کشاورزی، انتقال قیمت و سپس حاشیه بازار یکی از چالش‎های همیشگی بخش کشاورزی بوده است. نحوه انتقال شوک های قیمتی در زنجیره تامین کالا بر رفاه تولیدکنندگان، عوامل بازاریابی و مصرف کنندگان تاثیر می گذارد. چگونگی تاثیر قیمت‎ها بر بازارهای مختلف و همچنین اثرات متقارن یا نامتقارن تغییرات قیمت را می‎توان از موضوعات مهم در تحلیل سیاست‎های تجاری در نظر گرفت. وجود تقارن در بازار به‎معنای انتقال کامل تغییرات قیمت در یک سطح از بازار به سطوح دیگر است و عدم تقارن زمانی اتفاق می افتد که افزایش (کاهش) قیمت سریع تر از کاهش (افزایش) قیمت منتقل شود. هدف از این مطالعه تعیین عدم تقارن قیمت‎ها در بازار گوشت قرمز ایران و همچنین سنجش انحصار در این بازار به‎عنوان یکی از عوامل احتمالی عدم تقارن قیمت بود. مواد و روش ها: در این مطالعه، با استفاده از داده­های ماهانه طی سال­های ۱۳۹۷-۱۳۹۲ تقارن قیمت در بازار واردات گوشت قرمز ایران با استفاده تکنیک یوهانسن یوسیلیوس و برآورد مدل تصحیح خطا مورد بررسی قرار گرفت. همچنین با استفاده از داده­های سالانه ۱۳۹۷-۱۳۸۰ میزان انحصار در این بازار با استفاده از شاخص هرفیندال هریشمن ارزیابی شد. یافته ها: نتایج نشان داد حداکثر یک رابطه بلندمدت بین دو متغیر قیمت وارداتی و داخلی گوشت قرمز وجود دارد. همچنین، نتایج آزمون علیت گرنجر حاکی از وجود رابطه علیت بین این دو متغیر بوده و برآورد الگوی انتقال قیمت از قیمت وارداتی به قیمت داخلی نشان از تقارن انتقال قیمت، هم در کوتاه‎مدت و هم در بلندمدت دارد، به گونه­ای که اثر افزایش و کاهش قیمت وارداتی تا سه ماه در بازار داخلی ماندگار است. همچنین، نتایج شاخص هرفیندال هریشمن در طی سال­های ۱۳۹۷-۱۳۸۰ بالاتر از ۱۸۰۰ واحد بوده، که بیانگر حالت تمرکز بالا در بازار واردات گوشت قرمز می­باشد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج، چون انتقال قیمت در کوتاه‎مدت و بلندمدت متقارن بوده، عملکرد دولت در زمینه واردات گوشت قرمز و حمایت از مصرف کننده داخلی چندان موفق نبوده است. همچنین، بررسی انحصار در این بازار، تمرکز بالا و تسلط دو کشور برزیل و امارات متحده عربی در بازار واردات گوشت قرمز ایران را نشان می­دهد. بنابراین، پیشنهاد می­شود، با افزایش تعداد کشورهای طرف معامله حالت انحصاری کمرنگ­تر شده تا در صورت بروز مشکلات سیاسی و ایجاد تنش­های بین­المللی، میزان آسیب­های رفاهی وارده به مردم کاهش یابد.

Granger Curse, Herfindahl-Hirschman Index, Johansen Juselius, Monopoly, Price Transfer, انتقال قیمت, شاخص هرفیندال هریشمن, علیت گرنجر, یوهانسن یوسیلیوس