شهرام یوسفی فر - گروه تاریخ دانشگاه تهران
یاسر ملازئی - گروه تاریخ دانشگاه تهران

نامه های اخوانی یا شخصی، به عنوان یک گونه منبع تاریخی، داده های اجتماعی غنی را دربردارند. این نامه ها که خارج از الگوی نوشتاری دیوانی، بیشتر از سوی نگارندگان پایین دست به بالادست تحریر نوشته شده، حاوی طرح احوال و امور شخصی با مخاطب است. در جریان این تبادل اطلاعات، امکان ظهور داده های اجتماعی و ارائه تصویری از فضای اجتماعی حاکم بر زندگی روزانه مردم، فراهم می شود. هدف این بررسی، خوانش متن مکتوبات اخوانی عتبه الکتبه از منظر تاریخ اجتماعی و شناسائی مقوله های تاریخ اجتماعی موجود در آن است. سوال اصلی مقاله، بر مبنای روش توصیفی تحلیلی، این است که چه مقوله هایی از زندگی روزانه در این مکتوبات قابلیت شناسایی دارند؟ بر اساس یافته های پژوهش، ضمن آشکارسازی اهمیت نامه های اخوانی برای مطالعات تاریخ اجتماعی، مقوله هایی چون شکوه از وضعیت اجتماعی پیرامونی، تاثیر وقوع بلایای آسمانی و طبیعی بر زندگی مردم، اشاره به سلسله مراتب اجتماعی مردم، مسائل خانواده، تاثیر سیاست بر زندگی روزانه و موارد نظیر در جامعه عصر سلجوقی، قابل دستیابی است.

تاریخ اجتماعی, جوینی, نامه های اخوانی, عتبه الکتبه, دوره سلجوقی, ایران