مجید جعفری - مدرس جامعه المصطفی العالمیه واحد اشتیان

آیه امانت (آیه ۷۲ سوره احزاب) از جمله آیات عمیق و پررمزورازی است که در تفاسیر مختلف به آن پرداخته شده است. این آیه متون عرفانی منظوم و منثور در تبیین اندیشه های بنیادین عرفان اسلامی مورد توجه عرفای اسلامی قرار گرفته است. آنان همواره کوشیده اند با تاویلات زیبا و ژرف خود پرده از این مفهوم آسمانی برگیرند. مساله پژوهش حاضر این است که تفاسیر عرفانی چه مفادی از این آیه ارائه کرده اند. این مقاله به صورت توصیفی و تحلیلی به جمع آوری دیدگاه های عرفانی و تبیین و توضیح آنها می پردازد. در متون تفسیری و عرفانی مصادیقی برای آن ذکر شده و بنا بر شیوه تاویل گرایی، مصادیقی چون: عشق، معرفت، تکالیف دینی و ولایت و...  مصداق امانت دانسته شده است. تکیه اغلب این متون بیشتر به ذکر مصادیق امانت بوده و بعضا به امور مرتبط با امانت الهی از جمله علت پذیرش انسان، ابای آسمان ها و زمین و...نیز پرداخته اند. اکثر مفسران، امانت را استعداد یا صفت و یا عقیده ای می دانند که خداوند در قلب انسان به ودیعت نهاده است. در متون تفسیری شیعی مصداق «ولایت و حقیقت دین» از میان مصادیق ذکر شده، از بسامد بالایی برخوردار است. در تفاسیر اهل سنت مصداق «تکالیف دینی» بیشترین تاکید را دارد. این مقاله کوششی است در جهت یافتن تفاسیر متعدد از «امانت» و وجه جامع میان تفاسیر.

قرآن, آیه امانت, ظلوم و جهول, تفسیر عرفانی, تفاسیر عربی و فارسی