سید محمد رضی آصف آگاه (اشکوری) - استادیار گروه فلسفه فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

ساختارهای فقهی اهل سنت را می توان به دو دسته ساختارهای مستقل و ساختارهای ناظر به حقوق تقسیم کرد. ساختارهای مستقل بیشتر مربوط به قبل از مصطفی زرقا (۱۳۲۲ق) هستند. این ساختارها مستقل از علم حقوق طراحی شده اند. اولین ساختار در قرن ششم از غزالی است و پیش از او تبویب های فقهی مطرح بودند، نه ساختار. هشت ساختار مستقل یافت شد که عبارت اند از: ساختار غزالی در احیاء العلوم، ساختار ابن جزی در قوانین الاحکام الشرعیه، ساختار ابن نجیم در البحر الرائق، ساختار ابن عابدین در حاشیه رد المختار، ساختار خضری بک در تاریخ التشریع الاسلامی، ساختار ابن عطا در هذا حلال و هذا حرام، ساختار عبدالکریم زیدان در المفصل و ساختار علویط در تجدید الاسلام. در این مقاله این ساختارها با روش نقد و بررسی ارزیابی می­شوند و نقاط قوت و ضعفشان بیان می­شود. این مقاله درصدد است بیان کند که ساختارهای ارائه شده از متقدمان اهل سنت که از قرن ششم شروع شده، مستقل از ساختار علم حقوق­اند و با معیارهایی مانند روابط انسانی، اهداف شریعت، قصد تقرب و غرض از تشریع طراحی شده اند. این ساختارها در برابر ساختارهای متاخران اهل سنت­اند که به­دنبال پیروی از ساختار علم حقوق هستند.

ساختار فقه اهل سنت, تبویب فقه, ساختارشناسی, نقد ساختار, فلسفه فقه