سید سعید پورداد - پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی
مهدی جمشید مقدم - عضو هیا علمی موسسه دیم
صادق شهبازی دورباش - محقق

در این بررسی توده ­های بومی بالنگوی شهری جمع­ آوری­ شده از مناطق مختلف کشور در نه ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی دیم و مزارع زارعین برخی از استان­ ها طی سال­ های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ عمدتا به­ صورت کشت پاییزه ارزیابی شدند. ابتدا سه توده بومی بالنگوی شهری متعلق به استان های کردستان، زنجان و آذربایجان غربی  در شرایط دیم در ایستگاه های تحقیقاتی مراغه(منطقه سرد) در سال زراعی ۹۱-۱۳۹۰ و سرارود (منطقه معتدل سرد) در سال های زراعی ۹۱-۱۳۹۰ و ۹۳-۱۳۹۲  بررسی و ژنوتیپ های برتر گزینش شدند. درآزمایش سازگاری نیز تعداد ۱۲ ژنوتیپ در کشت پاییزه در هشت ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی دیم سرد، معتدل سرد و گرم شامل سرارود (کرمانشاه)، مراغه (آذربایجان شرقی)، قاملو (کردستان)، گچساران (کهگیلویه و بویر احمد)، شیروان (خراسان شمالی)، شیروان چرداول (ایلام)، سراب چنگایی (لرستان) و خدابنده (زنجان) طی سه سال ۹۶-۱۳۹۳ بررسی شدند. نتایج نشان دادکه ژنوتیپ کردستان دارای بیشترین میانگین عملکرد دانه، بهترین میانگین رتبه و نیز کمترین انحراف معیار رتبه در بین تمامی ژنوتیپ ها بود. بررسی در مزارع زارعین استان های کرمانشاه، لرستان و زنجان انجام و در مجموع ژنوتیپ کردستان دارای بیشترین عملکرد دانه و بالاترین میزان پایداری در اکثر مناطق بود. در مجموع رقم سارا (ژنوتیپ کردستان) با میانگین روغن دانه ۴۲ درصد، کیفیت مطلوب روغن (بیشترین محتوای امگا ۳ در بین محصولات روغنی) و میانگین عملکرد دانه و روغن بالا (به ­ترتیب ۹۲۹ و ۳۹۲ کیلوگرم در هکتار) مناسب کشت پاییزه در مناطق دیم معتدل سرد، سرد و گرمسیرکشور بود. نتایج بررسی ها در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد نشان داد که توده ها در شروع رشد زایشی به دلیل ابتلا به قارچ های عامل بیماری­زای ریشه (Fusarium culmorum وRhizoctonia solani) و برگ (Alternaria solani) عملکرد بسیار پایینی داشته و کشت بالنگوی شهری در مناطق پرباران و معتدل نظیر گنبد توصیه نمی­شود. در آزمایش­های تکمیلی نیز برای رقم سارا میزان روغن دانه ۴۲ درصد و میزان اسید لینولنیک ۶۲/۸۷ درصد و بهترین تراکم ۴۰۰ بوته در مترمربع تعیین گردید.

بالنگوی شهری, دانه روغنی, مناطق دیم, رقم جدید