فرناز احمدی نورالدین وند - دانشجوی دکترای فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه محقق اردبیلی
رئوف سیدشریفی - استاد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه محقق اردبیلی
سید عطااله سیادت - استاد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
راضیه خلیل زاده - دکترای فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه ارومیه

به ­منظور بررسی اثر کودهای زیستی و نانوسیلیکون بر فرآیند انتقال مجدد ماده خشک و عملکرد دانه گندم در شرایط قطع آبیاری، آزمایشی به ­صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­های ­کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال زراعی ۹۸-۱۳۹۷ اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل سطوح آبیاری (آبیاری کامل به عنوان سطح شاهد، قطع آبیاری در ۵۰% مرحله سنبله دهی به عنوان محدودیت ملایم و قطع آبیاری در ۵۰% مرحله چکمه­ ای شدن به عنوان محدودیت شدید آبی بر اساس کد ۵۵ و ۴۳ مقیاس BBCH)، محلول­ پاشی نانوسیلیکون (محلول­ پاشی با آب به ­عنوان شاهد، ۳۰ و ۶۰ میلی­ گرم در لیتر نانوسیلیکون) و کودهای زیستی در چهار سطح (عدم کاربرد به­ عنوان شاهد، کاربرد قارچ مایکوریزا (Glomus mosseae)، کاربرد توام فلاوباکتریوم و سودوموناس، کاربرد توام مایکوریزا با باکتری­ها) بودند. نتایج نشان داد که کاربرد توام مایکوریزا با باکتری­ها در شرایط آبیاری کامل سهم انتقال ماده خشک (۲۷.۳۳%) و سهم ذخایر ساقه (۱۷.۷۷%) در عملکرد دانه را کاهش، ولی میزان فتوسنتز جاری (۳۰۵.۱۰ گرم در مترمربع) و سهم فتوسنتز جاری در عملکرد دانه (۷۲.۶۶%) را افزایش داد. همچنین بیشترین عملکرد دانه (۴۵۹۳ کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (۳۸.۴%) از کاربرد توام کودهای زیستی و ۳۰ میلی­گرم در لیتر نانوسیلیکون در شرایط آبیاری کامل به دست آمد. حداکثر شاخص سطح برگ، زیست توده کل و اجزای عملکرد با کاربرد توام کودهای زیستی و ۶۰ میلی­ گرم در لیتر نانوسیلیکون در شرایط آبیاری کامل به دست آمد. بر اساس نتایج این بررسی، به نظر می رسد محلول­ پاشی ۳۰ میلی­ گرم در لیتر نانوسیلیکون، کاربرد توام قارچ مایکوریزا و باکتری­های محرک رشد می­تواند به­ عنوان یک فاکتور مدیریتی مناسب برای افزایش عملکرد دانه گندم در شرایط محدودیت آبی باشد.

توزیع مجدد, عملکرد اقتصادی, کودهای بیولوژیکی, محدودیت آبی, نانوتکنولوژی