معصومه صالحی - مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، یزد
فرهاد دهقانی - مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، یزد

کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) یک گیاه فراسودمند با ارزش غذایی بالا است که تحمل مناسبی به تنش ها شوری و خشکی دارد. بیشتر آزمایشات انجام شده بر روی بررسی تحمل به تنش شوری کینوا در شرایط گلدانی و گلخانه بوده و این نتایج با نتایج مزرعه ای تعیین آستانه غلات مانند گندم و جو قابل مقایسه نیست. هدف از این آزمایش تعیین آستانه تحمل به تنش شوری کینوا در شرایط مزرعه و معرفی ژنوتیپ برتر می باشد. بدین منظور آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار در تاریخ ۱۶ مرداد ۱۳۹۶ در ایستگاه تحقیقات شوری صدوق مرکز ملی تحقیقات شوری یزد کشت شد. تیمارهای آزمایشی شامل ۵ ژنوتیپ کینوا شامل ۳ لاین کینوا (NSRCQE, NSRCQB, NSRCQC) همراه با رقم تیتیکاکا و صدوق به عنوان کرت فرعی و شوری آب آبیاری در ۵ سطح ۲، ۵، ۱۰، ۱۵ و ۱۷دسی زیمنس بر متر در کرت اصلی قرار گرفت. نتایج نشان داد بالاترین میزان عملکرد در کلیه سطوح شوری در رقم صدوق مشاهده شد. درصد ساپونین دانه با افزایش شوری در ژنوتیپ NSRCQB افزایش معنی دار داشت و در سایر ژنوتیپ ها تحت تاثیر تنش شوری قرار نگرفت. بر اساس نتایج معادله خطی برازش شده تغییرات عملکرد دانه کینوا به شوری نشان داد که آستانه تحمل به شوری ژنوتیپ های کینوا به ترتیب dS m-۱ ۴.۳، ۸.۷، ۴.۱، ۴.۸، ۶.۸ عصاره اشباع خاک و شیب خط ۳.۵، ۲.۴، ۰.۱، ۰.۷ و ۰.۹ درصد بود. کینوا رقم صدوق در شوری dS m-۱ ۲۴ عصاره اشباع خاک قادر است ۸۰ درصد عملکرد دانه در شرایط غیر شور را داشته باشد. این رقم علاوه بر خصوصیات زراعی مناسب و پتانسیل تولید بالا در شرایط شور دارای تحمل به شوری بالاتری نیز می باشد. نتایج نشان می دهد که کینوا می تواند گیاه مناسبی جهت بهره برداری از منابع آب و خاک شور مورد توجه قرار گیرد.

آب شور, تنوع ژنتیکی, کشاورزی شورزیست, Chenopodium quinoa