حسین حسینی - دانشجوی دکتری مدیریت، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
محمدرضا ذوالفقاریان - گروه علوم تصمیم و سیستمهای پیچیده، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

صنعت نفت و گاز در اقتصاد ایران گرفتار چالش ها و مسائل مزمنی است. به نظر می رسد راهکار ریشه ای در مواجهه با این چالش ها، تحول بنیادین و نوآوری های سیستمی است و نه راهکارهای سطحی و مقطعی. با وجود این، طبق بررسی ها، بیشتر تحقیقات انجام شده درباره این صنعت فاقد رویکرد تحول آفرین هستند ونتیجه ای جز تثبیت و تقویت وضع موجود را در بر نخواهند داشت. در این پژوهش از حوزه نوظهور گذارپژوهی و به طور خاص از رویکرد چندسطحی جهت بررسی تحولات بنیادین در صنعت نفت و گاز استفاده شده است. در این مقاله، از موردکاوی به عنوان استراتژی تحقیق و داده هایی از مقالات و اسناد مرتبط همچنین یافته های نوزده مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان حوزه صنعت نفت و گاز ایران به عنوان منابع داده ای پژوهش استفاده شده است. بر همین اساس، این تحقیق با بررسی چالش ها و فرصت های پیش روی صنعت نفت و گاز در سطوح مختلف به دنبال فهم مسیرهای گذار این صنعت در افق ۱۴۵۰ با توجه به سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی است. با تحلیل مسیرهای گذار مبتنی بر رویکرد چندسطحی، مشخص شد که دو مسیر تحول و بازپیکربندی از احتمال وقوع بیشتری نسبت به سایر مسیرهای گذار در صنعت نفت و گاز ایران برخوردارند. در همین راستا، برخی راهکارها و اقدامات متناسب نیز ذیل این دو مسیر در این تحقیق ارائه شده است.

اقتصاد مقاومتی, رویکرد چند سطحی, گذارپژوهی, صنعت نفت و گاز