محمد بهبودی - گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی عمران و منابع زمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
امیرعلی زاد - گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی عمران و منابع زمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
مریم یزدی - گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی عمران و منابع زمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
امین توحیدی - گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی عمران و منابع زمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

وجود پدیده واگرایی در رس ها به دلیل پراکنده شدن و افزایش نیروی دافعه بین ذرات تحت شرایط خاصی، مشکلات زیادی را برای پروژه های عمرانی ایجاد می کند. با توجه به پیشرفت صنعت بازیافت مواد زائد و تاثیر آن ها در کاهش مشکلات زیست محیطی، در این پژوهش از پودر شیشه بازیافتی جهت بهسازی خاک های واگرا (Dispersive Soil) استفاده شده است. برای این منظور ترکیبات مختلفی از پودر شیشه به ­مقدار وزنی صفر، ۲، ۴، ۶ و ۸ درصد وزن خاک، به رس واگرا افزوده شد سپس نمونه ها تحت آزمایش های مختلف ژئوتکنیکی قرار گرفتند و میزان تغییرات پتانسیل واگرایی و همچنین بهبود ویژگی های ژئوتکنیکی خاک مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد، با افزودن ۸ درصد پودر شیشه به خاک، پتانسیل واگرایی به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد. در این حالت طبق نتایج آزمایش هیدرومتری دوگانه، پتانسیل واگرایی حدود ۷/۷۱ درصد کاهش یافت و بر اساس نتایج آزمایش کرامب، خاک در رده خاک های غیرواگرا قرار گرفت. همچنین نتایج آزمایش حدود اتربرگ نشان­ دهنده کاهش شاخص خمیری نمونه ها است. بررسی نتایج آزمایش تراکم نشان داد با افزودن پودر شیشه به خاک پیوستگی مناسبی بین ذرات خاک به وجود آمده و حداکثر چگالی خشک افزایش یافته است. بیشترین افزایش مقاومت فشاری محدود نشده در دوره عمل آوری ۷، ۱۴ و ۲۸ روزه در نمونه های اصلاح شده با ۶ درصد پودر شیشه مشاهده شد. علت اصلی افزایش مقاومت، تغییر در ساختار خاک واگرا در اثر واکنش های پوزولانی (Pozzolanic reactions) و تشکیل ژل هیدرات سیلیکات کلسیم (Calcium silicate hydrate gel) بود که باعث ایجاد ساختاری متراکم تر و در نهایت منجربه بهبود ویژگی های مقاومتی خاک واگرا شده است.

خاک واگرا, پودر شیشه بازیافتی, تثبیت خاک, آزمایش هیدرومتری دوگانه, آزمایش کرامب