لیدا کوشکی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده مهندسی نقشه برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، ایران
بهزاد وثوقی - استاد دانشکده مهندسی نقشه برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، ایران
سید رضا غفاری رزین - استادیار گروه مهندسی نقشه برداری، دانشکده مهندسی علوم زمین، دانشگاه صنعتی اراک

پدیده زمین لرزه هرساله در جهان و مخصوصا کشور لرزه خیزی چون ایران، زیان های جانی و مالی هنگفتی به بار می آورد و پیش بینی زمین لرزه به یکی از چالش های بزرگ دانشمندان در دهه های اخیر تبدیل شده است. از جمله این پیش نشانگرها می توان به وقوع بی هنجاری در پارامترهای یونسفری قبل از زمین لرزه اشاره نمود. پارامتر مورد بررسی در این تحقیق محتوای الکترون کلی (TEC) است و مناطق مطالعاتی برای بررسی، زمین لرزه دوگانه اهر- ورزقان با بزرگای ۶.۵ و زمین لرزه سرپل ذهاب با بزرگای ۶.۳ است. در زمین لرزه اهر- ورزقان از مشاهدات شش ایستگاه GPS و در زمین لرزه سرپل ذهاب از مشاهدات پنج ایستگاه GPS شبکه جهانی IGS، به منظور محاسبه مقدار محتوای الکترون کلی (TEC) یونسفر استفاده شده است. تبدیل فوریه زمان کوتاه (STFT) و پارامترهای آماری میانگین و انحراف معیار برای کشف بی هنجاری های موجود در سری زمانی یونسفر به کار گرفته شده اند. همچنین تغییرات شاخص های ژئومغناطیسی  و آب و هوایی KP، Dst، F۱۰.۷، Vsw (سرعت پلاسما)، Ey (میدان مغناطیسی) و IMFBz (میدان مغناطیسی بین سیاره ای) برای اطلاع از شرایط روزهای قبل از وقوع زمین لرزه مورد بررسی و آنالیز قرار گرفته اند. نتایج نشان می دهد که برای زمین لرزه اهر- ورزقان، بی هنجاری هایی در۱۱، ۱۲، ۱۳ و نیز ۵ روز قبل از زمین لرزه وجود دارد. اما برای زمین لرزه سرپل ذهاب، در ۶، ۷، ۱۳ و ۲۱ روز قبل از زمین لرزه، بی هنجاری هایی قابل مشاهده است. آنالیزهای انجام گرفته در این مقاله نشان می دهد که در صورت بررسی کلیه پارامترهای ژئومغناطیسی و آب و هوائی قبل از وقوع زمین لرزه، می توان با آنالیز سری زمانی یونسفر با روش STFT، بی هنجاری های موجود را به صورت مستقیم مشاهده نمود. توجه به این نکته ضروری است که در روزهایی که شرایط ژئومغاطیسی و آب و هوایی آرامی حاکم نیست، نمی توان تنها وقوع زمین لرزه را علت بی هنجاری های کشف شده در سری زمانی یونسفر، دانست.

یونوسفر, TEC, تبدیل فوریه زمان کوتاه, پیش نشانگری زمین لرزه, GPS