حسن حاجی حسینلو - استادیار گروه زمین شناسی (تکتونیک)، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران
وحید اقدام - گروه مهندسی آب، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران
ابراهیم ولیزادگان - گروه مهندسی آب، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران

رودخانه زولا مهمترین رودخانه آب شیرین استان آذربایجان غربی و حوزه آبریز دریاچه ارومیه می باشد. پل سرنق بر روی این رودخانه در مسیر جاده سرنق- سلماس قرار دارد. وقوع سیل با دوره بازگشت بالا و مخرب در نواحی همجوار رودخانه ها بخصوص در مجاورت مناطق مسکونی شهری و روستایی موجب بوجود آمدن خسارات جانی و مالی بسیاری می شود. از این رو بررسی رفتار هیدرولیکی رودخانه ها از اهمیت بسزایی برخوردار است. در مطالعه حاضر به بررسی حد بستر رودخانه زولا و پهنه سیل گیر آن تحت تاثیر سازه پل پرداخته شد. در این راستا محدوده پل جاده سرنق با استفاده از مدل هیدرولیکی HEC-RAS مورد مطالعه قرار گرفت. که با استفاده از نقشه های توپوگرافی ۱:۲۰۰۰ و نرم افزار HEC-Geo RAS تحلیل جریان با لحاظ دبی های با دوره بازگشت های ۲، ۵، ۱۰، ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ ساله انجام گردید. بدین منظور دو حالت مد نظر قرار گرفته و بررسی گردید؛ حالت اول مربوط به شبیه سازی جریان در حالت طبیعی بوده و در حالت دوم به شبیه سازی جریان با وجود پل پرداخته شد. پلها با توجه به شرایط منطقه براساس دبی با دوره بازگشت ۲۵ ساله بررسی و با دبی سیلاب ۱۰۰ ساله کنترل گردید. هچنین ارزیابی حد بستر برای شرایط قبل از احداث پل و شرایط کنونی انجام گرفته است. نتایج نشان داد تنگ شدگی در اثر احداث پل باعث کاهش سرعت، پس زدگی جریان آب و رسوبگذاری در بالادست پل و افزایش سرعت جریان و فرسایس و کف کنی رودخانه پائین دست پل گردیده است که جهت جلوگیری فرسایش در پائین دست ساز تثبیت بستر اجرا گردد.

"رودخانه زولا, " مدل HEC-RAS, " ساماندهی رودخانه, " تثبیت بستر"