مبینا خرف مسکینی - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
عاطفه صبوری - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
تیاگو اولیوتو - دانشیار، گروه علوم گیاهی، دانشگاه فدرال سانتا کاتارینا، سانتا کاتارینا، ایالت ریوگرانده دوسول، برزیل
حسین علی فلاحی - استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران

گندم به­عنوان یکی از مهم­ترین گیاهان زراعی، تامین­کننده اصلی غذای انسان می­باشد. این تحقیق با هدف بررسی لاین­های اینبرد نوترکیب گندم بر اساس مولفه­­های جوانه­زنی و مقایسه آنها با ارقام شاهد منطقه برای انتخاب برترین لاین­ها با استفاده از شاخص­ گزینشی فاصله ژنوتیپ-ایدئوتیپ چندصفتی (MGIDI) انجام شد. به­این منظور ۴۰ لاین اینبرد نوترکیب گندم (F۸) به­همراه شش رقم شاهد (آرمان، آراز، احسان، تیرگان، معراج و کلاته) ارزیابی شدند. با توجه به نتایج تجزیه واریانس تفاوت معنی­داری بین ژنوتیپ­های مورد مطالعه برای همه صفات در سطح احتمال یک درصد مشاهده شد. نتایج تجزیه به عامل­ها برای صفات مورد بررسی سه عامل را شناسایی کرد که ۹۳/۸۶ درصد از تنوع کل داده­ها را توجیه نمودند. بر مبنای شاخص MGIDI نیز هفت لاین L۳-۴، L۷-۵، L۷-۴، L۸-۵، L۴-۴، L۵-۳ و L۳-۳ انتخاب شدند که با کمترین فاصله تا ژنوتیپ ایده­آل جزء برترین ژنوتیپ­ها بودند. بر اساس تجزیه خوشه­ای ژنوتیپ­ها به پنج گروه تقسیم شدند و ژنوتیپ­های گروه پنجم، از لحاظ کلیه مولفه­های جوانه­زنی و صفات گیاهچه­ای به­عنوان برترین ژنوتیپ­ها شناسایی شدند که منطبق با ژنوتیپ­های شناسایی شده بر مبنای شاخص MGIDI بود. بیشترین درصد دیفرانسیل گزینش و بهره ژنتیکی به شاخص بنیه بذر وزنی­تر (به­ترتیب ۴۹/۱۶ و ۲۹/۱۴درصد) اختصاص داشت که نشان می­دهد برتر بودن ژنوتیپ­های انتخابی از لحاظ این ویژگی­ برجسته­تر می­باشد. بر اساس نتایج، لاین­های اینبرد نوترکیب مورد مطالعه از لحاظ صفات مورد بررسی، به­طور معنی­داری برتر از ارقام شاهد بودند. همچنین نتایج این بررسی نشان داد، استفاده از شاخص MGIDI می­تواند به­طور کارآمدی ژنوتیپ­های برتر را شناسایی کند.

انتخاب غیر مستقیم, تجزیه به عامل ها, تجزیه خوشه ای, شاخص MGIDI