عبدالرضا نیکنام - کارشناس فنی و شهرسازی منطقه هفت، شهرداری شیراز
محمد محسن جمالی - کارشناس برنامه ریزی معاونت خدمات شهری، شهرداری شیراز
محمد مرتضی جمالی - کارشناس برنامه ریزی معاونت خدمات شهری، شهرداری شیراز

بافت های فرسوده شهری، محلات فرسوده ای در فضای شهری است که مسائل و پیچیدگی های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و شیوه خود را دارد .این محلات به جهت فرسودگی شدید، نبود دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی، وجود مشکلات اجتماعی و امنیتی و آسیب پذیری در برابر زلزله، سیل و آتش سوزی و نیز عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن دارای مشکلات رو بنایی و زیر ساختی هستند. بنابراین شناسایی و رتبه بندی بلوک های فرسوده شهری، به عنوان گام اول نوسازی، یک ابزار مهم برای مدیریت شهری جهت برنامه ریزی منابع و سرمایه گذاری در نوسازی شهری است. هدف از این پژوهش مطالعه ی نمونه ای، دو شاخص ریزدانگی و کیفیت ساختمانی بر بافت فرسوده و تاثیر انها بر زیست پذیری شهری در سطح خردتر از مناطق (محله یا شهرک) در سیستم اطلاعات جغرافیایی است. این پژوهش از نظر هدف تحقیق، کاربردی توسعه ای و روش آن توصیفی تحلیلی است و در روند تحلیل ها از فرآیند تحلیل فضایی استفاده شده است. در این پژوهش از نرم افزاری Excel، Arc GIS و Google earth استفاده شده است. ۱۰۴۱ قطعه در این شهرک شناسایی و اطلاعات آنها جمع آوری و ثبت گردید. وضعیت کیفیت بناهای ساختمانی نشانگر آن است که در این شهرک ۶۵ درصد قطعات کیفیت ساختمان مناسب دارند و ۳۳ درصد قطعات، کیفیت مناسب ندارند. میزان قطعاتی که استحکام کالبدی کمی دارند در این شهرک زیاد است و می بایست در اولویت برنامه ریزی قرار بگیرد. از نظر پراکندگی نیز در این شهرک، بناهای که کیفیت ساختمان پایین تری دارند در تمام سطح شهرک گسترده شده اند و این نکته ای که نیز باید مورد توجه قرار بگیرد. وضعیت واحدهای مسکونی بر حسب دانه بندی نشانگر آن است که ۲۱ % از قطعات، مساحتی زیر ۲۰۰ مترمربع و ۷۷ % قطعات، مساحتی بالایی ۲۰۰ مترمربع دارند که نشان دهنده ی، درشت دانه بودن قطعات این شهرک می باشد و ساختار بافت شهری آنها فرسوده نیست و شهرکی زیست پذیر از این لحاظ می باشد. از یافته های این تحقیق می توان نتیجه گرفت مطالعات در سطوح خرد تر از مناطق با تاکید بر سطح محله (شهرک) برای بررسی بهتر و دقیق تر زیست پذیری در حوزه مسکن و محیط زیست می بایست بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. GIS قابلیت های لازم را برای بروزرسانی ایمن ، دقیق و سریع اطلاعات در راستایی برنامه ریزی بهسازی و بازسازی دارد و می بایست بیشتر مورد استفاده قرار بگیرد.

GIS، کیفیت ساختمانی، ریزدانگی قطعات، زیست پذیری شهری، شهرداری شیراز