عادل زاهد بابلان - استاد گروه آموزشی علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی ,دانشگاه محقق اردبیلی.
فاطمه باقری - دانشجوی دکتری، مدیریت آموزشی, دانشگاه محقق اردبیلی.
زهرا باقری - کارشناس آموزش ابتدایی، وزارت آموزش وپرورش,مهربان,ایران

حکمرانی دانشگاهی به عنوان یکی از موضوعات کلیدی در نظام آموزش عالی، امروز بیش از هرروز دیگر دچار تحولات بنیادین است.پژوهش حاضر به منظور بررسی الگوهای مختلف دانشگاهی در جهان، تشریح مبنای طبقه بندی، ویژگی ها، اصول، یافتن مصادیقی ازنمونه های موفق الگوها در کشورهای جهان و درنهایت جست وجوی الگوی حاکم بر دانشگاه های ایران انجام گرفته است. این پژوهشبا روش مروری و به عبارت بهتر مطالعه اسناد مکتوب منجمله کتابها و پژوهش های پیشین و منتشرشدده در پایگاه های معتبر،انجام گرفته است. یافته اول این مطالعه نشان داد که الگوهای حکمرانی دانشگاهی شامل سه دسته کلی هستند. این الگوها عبارتنداز : الگوی حکمرانی بازار محور (شرکتی یا بهینه ورز یا کارآفرین)، دولت محور(ناپلئونی) و آکادمیک (هومبولتی و آکسبریجی)؛البته میتوان به این سه الگو، ی الگوی ترکیبی (متشکل از ابعاد مختلف هر یک از الگوهای پیشین) را نیز اضافه نمود. یافته دومنشان از آن داشت که الگوهای حکمرانی دانشگاهی می توانند پویا باشند؛ بررسی الگوهای حکمرانی دانشگاه ها در طول سی سالگذشته حاکی از آن است که هویت حکمرانی در دانشگاه در حال تغییرند و از الگوی دولت محور به سمت الگوی بازار محوردرحرکت هستند؛ البته این گذار در برخی از کشورها از سرعت چندانی برخوردار نیست و الگوی آکادمی بر آنها حاکم است. درکشور ایران نیز اگرچه زمزمه هایی از ورود نظام آموزش عالی به دوره ای تحولی و تبدیل وضعیت دانشگاه های داخلی به دانشگاه هاینسل سوم وجود دارد و ماهیت الگوی حکمرانی آنها بیشتر بازارمحور و تا حدودی ترکیبی است؛ لکن رویکرد حکمرانی دردانشگاه های ایران آنچنان تغییر نکرده است؛ بنابراین در حال حاضر الگوی ناپلوئنی و فرانسوی بر ساختار اداری نظام آموزش عالیکشور حاکم است. این الگو تمرکزگرا و وابسته به دولت است و گذار از آن مستلزم وجدود بسترها و زیرساخت های قانونی، اداری،فرهنگی و سیاسی خاصی در کشور است.

حکمرانی دانشگاهی، الگوی ناپلوونی، الگوی هومبولتی، الگوی آکسبریجی، الگوی مبتنی بر بازار