فاطمه دست رنج - الهیات، دانشکده علوم انسانی ، دانشگاه اراک
نوال حزباوی - دانشجوی داکترا علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک

گفتمان کاوی از جمله روش های جدیدی است که به کشف معنای متن و لایه های زیرین آن می پردازد. آیه ۲۵ سوره انفال از جمله آیاتی است که نظرات تفسیری گوناگونی پیرامون واژه «فتنه» و مفهوم آن مطرح شده است. در رابطه با مفهوم واژه «فتنه» و روش تفسیری فریقین در این آیه پژوهش هایی انجام شده، اما از دریچه نظریه تحلیل گفتمان به طور جامع مورد بررسی قرار نگرفته است. نوشتار حاضر به دنبال پاسخ به این مساله است که محور اصلی گفتمان آیه ۲۵ سوره انفال چیست، در پژوهش حاضر که به روش توصیفی-تحلیلی و با عنایت به گزاره های تحلیل گفتمان انجام پذیرفت، با توجه به ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و ارزشی که متن در بستر آن به وجود آمده و نیز مفهوم شناسی واژگان و ساختار زبانی و دستوری آیه، این نتیجه حاصل آمد که دال مرکزی گفتمان مورد نظر، مفهوم ولایت است و سیاق و قرائن داخلی و بیرونی، حاکی از آن است د که رسالت پیامبر اکرم(ص) و دین اسلام جریانی ولایت محور است و راه مقابله با فتنه ها، تمسک به کتاب خدا، سنت پیامبر(ص) وولایت می باشد. گفتمان آیه ۲۵ سوره انفال گفتمان تحذیری و آگاهانه است که روابط اجتماعی گروه های مختلف را تنظیم می کند. از این رو، فتنه در نظام مفهومی قرآن جایگاه ویژه ای می یابد و ساختارهای ارزشی و ضد ارزشی حول دال مرکزی گفتمان که ولایت مداری است، شکل می گیرد.

سیاق, قرآن کریم, ولایت, ۲۵ انفال, گفتمان کاوی