جواد شیرازی - کارشناس ارشد مهندسی بهداشت حرفه ای
مریم هداوند خانی - کارشناس ارشد آموزش بهداشت
محمد باقر عبدالهی - کارشناس مهندسی بهداشت حرفه ای

مقدمه: بیتردید در اکثر کشورهای دنیا از جمله ایران، موتورسیکلت بدلیل آزادی بیشتر حرکت از بین وسایل نقلیه، سهولت در پارک کردن، مصرف سوخت و استهلاک بسیار پایین بخش مهمی از جریان ترافیک را بخود اختصاص داده است. خطرات متعددی از جمله تماس با آلاینده های هوا، برخورد اجسام به سر و صورت و چشم موتورسیکلت ران، ضربه، سرما، سر و صدا و ارتعاش سلامتی راکبین را تهدید میکند و حفاظت فیزیکی کم در برابر خطرات بعنوان یکی از دغدغه های مهم هر جامعه محسوب میگردد. مواد و روش کار: این بررسی نوعی پژوهش مروری بوده که با استفاده منبع کتابخانهای و مقالات به چاپ رسیده تنظیم گردیده است. یافتهها: در ایران، سوانح، رتبه دوم علل مرگ و میر را بخود اختصاص داده است. و ایران در سال 1384 با ثبت 27000 کشته در مقایسه با جمعیت 70 میلیون نفری خود به لحاظ سرانه قربانیان حوادث رانندگی دارای رتبه اول در دنیا است . تصادفات رانندگی روزانه در حدود 25 میلیارد تومان و سالانه بالغ بر 8900 میلیارد تومان خسارت به کشور وارد میکند نرخ سفر موتورسیکلت حدودا % 8 از کل سفرها است و 33/1 درصد تصادفات جرحی مربوط به موتورسیکلت رانان است. در حالی که در یک مطالعه در استرالیا معلوم گردید با وجود اینکه تنها فقط یک درصد مردم استرالیا از موتورسیکلت استفاده مینمایند ولی 12 % علت فوت و جراحات تصادفات ناشی از این بمب متحرک (موتور سیکلت) بوده است. % 5 تصادفات موتورسیکلت، ناشی از برخورد موتورسیکلت با اجسام واقع در حریم راه بیان گردیده است . 5 درصد نیز ناشی از برخورد حیوانات در حین عبور از مسیر راه بوده است و بخشی از حوادث بدلیل لغزندگی، ناهمواری و موج داشتن سطح جاده، وج ود شن و ماسه، لکه های روغنی در سطح جاده، شیب نامناسب جاده و وجود پستی و بلندی های طولی جاده بوده است. بحث و نتیجه گیری:طبق نظر آقای هانریش 88 % علت اصلی حوادث را عامل انسانی، 10 % مربوط به شرایط ناایمن و 2% علل ناشناخته عنوان نمود. محرز میگردد عامل انسانی بخش مهمی از سهم علل حوادث را بخود اختصاص داده است و علیرغم اینکه در دنیا، گامهای با ارزشی جهت ایمنی سخت افزاری صورت گرفته است ولی هنوز یک چالش بزرگ بعنوان فاکتورهای انسانی مطرح است (کروان، 1991 ). در مطالعهای که توسط Shinar صورت پذیرفته است علت اصلی حوادث رانندگی را خطای انسانی معرفی شده است. رانندگی به روش ایمن و راحت هنگامی رخ میدهد که موتور سیکلت رانان و سایر رانندگان هنگام پردازش اطلاعات و تصمیم گیری فاقد استرس بوده و آستانه تحریک آنان پایین نباشد. از نظر مدل تصمیم گیری خانم sarry حوادث زمانی رخ میدهند که وضعیت های مخاطره آمیز و شرایط موجود بیش از ظرفیت پردازش اطلاعات موجود باشد. مهندسان طراح میبایستی شناخت کافی از وضعیت کاربران مختلف داشته باشند تا کالای تولیدی کمترین حادثه را داشته باشد. طرح مهندسی، نگهداری و ساخت راه معمولاً با توجه به نیازهای وسایل نقلیه های نظیراتومبیلها ، کامیون ها انجام میشود در حالی که نیازهای موتورسیکلتها اغلب نادیده گرفته میشود. همچنین تولیدکنندگان باید محصولات خود را بر اساس درک و ذهن کاربران طراحی و تولید نمایند نه براساس درک خود و در طراحی بایستی اصول درک و شناخت مانند اصل تشابه، اصل تقارن، اصل شکل و زمینه، اصل پیوستگی، اصل مجاورت را در کلیه موارد مهندسی ساخت و سازه های جادهای و طراحی و ساخت موتورسیکلت مدنظر قرار دهند. در نهایت آخرین راهکار کنترلی یک خطر و در عین حال بعنوان مهمترین راهکاری که درحین تصادف می تواند موتورسیکلت ران را از آسیب برهاند، استفاده از تجهیزات حفاظتی فردی بویژه کلاه کاسکت است که با جذب انرژی ضربه تصادف، از جراحت و صدمه دیدگی موتورسیکلت ران میکاهند.

موتورسیکلت، تصادف، ترافیک، ایمنی