محمد نقوی - گروه آب و سازه های هیدرولیکی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.
میرعلی محمدی - گروه هیدرولیک و مکانیک مهندسی رودخانه، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.
قربان مهتابی - مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

رودخانه ها به عنوان زه کش طبیعی یک حوضه آبریز در تخلیه رواناب حاصل از بارش، به ویژه در مواقع سیلابی همواره موردتوجه بوده است. با توجه به شکل­گیری اکثر شهرها و روستاها در حاشیه رودخانه­ها و احداث سازه­هایی در سیلاب دشت آن ها یا گاهی تعرض به سیلاب دشتدشت ها، در مواقع سیلابی الگوی جریان رودخانه­ها همواره دچار تغییراتی می­شود، لذا مطالعه اندرکنش جریان­های سیلابی در کانال های مرکب پیچان در این مناطق، ضروری به نظر می­رسد. در این پژوهش با استفاده از نرم افزارFlow۳D  که یک نرم افزار قوی در زمینه دینامیک سیالات محاسباتی است، به بررسی ساختار جریان و تنش برشی بستر در کانال مرکب پیچان تحت تاثیر تراکم سازه­ای سیلاب دشت در مواقع سیلابی پرداخته شده است. برای این منظور از شش نوع تراکم سازه ای صفر، هشت، ۱۱، ۱۶، ۲۵ و ۴۴ درصد روی سیلاب دشت با استفاده از بلوک­های غیرمستغرق و با فاصله های هفت، ۱۴، ۲۱، ۲۸ و ۳۵ سانتی­متر استفاده شده است. نتایج حاصل از شبیه­سازی عددی نشان داد که با افزایش تراکم سازه­ای روی سیلاب دشت از صفر به ۴۴ درصد، مقدار سرعت متوسط مقطع کانال اصلی به طور میانگین ۵۱ درصد، حداکثر ارتفاع سطح آزاد آب ۲۵ درصد و میزان دبی متوسط عبوری از مقطع کانال اصلی ۸۴ درصد افزایش می­یابد. هم چنین با افزایش مقدار تراکم سازه­ای روی سیلاب دشت، میزان تنش برشی بستر افزایش یافته، به­طوری­که مقدار حداکثر تنش برشی بستر از ۳۲/۱ به ۶۱/۴ پاسکال (حدود ۲۵۰ درصد) افزایش نموده و به سمت مرکز کانال اصلی حرکت می­کند.

کانال مرکب, پیچان رود, تراکم سازه ای, ساختار جریان