رقیه محمدی - دکترای روان شناسی عمومی، گروه روانشناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.
محمد نریمانی - استادممتازگروه روان شناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.گروه روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
عباس ابوالقاسمی
سمیه تکلوی

مطالعه حاضر با هدف بررسی اثربخشی مداخله با روش تحلیل رفتار کاربردی بر ارتقای مهارتهای شناختی، اجتماعی و فعالیتهای روزمره زندگی در کودکان مبتلابه اختلال اتیسم بود. روش تحقیق از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کودکان ۱۲-۷ ساله مرکز توانبخشی کودکان مبتلابه طیف اتیسم با نیازهای ویژه شهر اردبیل در سال ۹۷ بودند؛ که ۳۰ شرکت کننده بهصورت هدفمند انتخاب و به روش تصادفی ساده در دو گروه مداخله تحلیل رفتار کاربردی و یک گروه کنترل ۱۵ نفره تقسیم شدند. برای جمعآوری اطلاعات از پرسشنامه سنجش دامنه اتیسم ( (۱۹۹۹، مقیاس تجدیدنظر شده هوش وکسلر کودکان (۱۹۶۹)، پرسشنامه سنجش مهارتهای اجتماعی استون و همکاران (۲۰۱۰) و مقیاس فعالیت های روزمره زندگی وایزمن (۲۰۱۳)استفاده شد. علاوه بر برنامه های آموزشی مرکز، مداخلات دو گروه بهصورت انفرادی به مدت ۲۰ جلسه ۴۵ دقیقه ای و ۲بار در هفته اجرا شد. گروه کنترل صرفا برنامه روتین مرکز را دریافت کرد. داده ها با نرم افزار اس پی اس اس ۲۱ و آزمون آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیری مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که مداخله ABA بر ارتقای مهارتهای شناختی، اجتماعی و فعالیتهای روزمره زندگی در کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم تاثیر داشته اند. این یافته ها تاییدی بر نقش مداخله ABA در درمان برخی مشکلات و مهارت های کودکان مبتلابه اختلال طیف اتیسم بود.

تحلیل رفتار کاربردی، مهارتهای شناختی، اجتماعی، فعالیتهای روزمره ، اوتیسم.