منوچهر عباسی اذر - کارشناس ارشد روانشناسی دانشگاه محقق اردبیلی
مسعود طراحی - دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی دانشگاه علوم تحقیقات
علی جعفری بنفشه درق - دانشجوی دکتری روانشناسی بالینی دانشگاه شاهد تهران

اثرات بیش از گذشت چند دهه اقدامات مراقبتی و خدمات توانبخشی و نگهداری معلولان در مراکز مراقبتی و توانبخشی شبانه روزی معلولان، آنچنان که باید، مطلوب نمی باشد. از طرفی هزینه های درمانی و مراقبت این معلولان در این مراکز بسیار بالاست. از این رو برای پاسخ گویی به نیازهای این افراد با رویکردی انسانی و عاطفی تر، برنامه مراقبت در منزل و طرح توانبخشی مبتنی بر خانواده، برای معلولان و سالمندان در خانواده ها اجرا می گردد. پژوهش حاضربا هدف بررسی اثر بخشی این برنامه، بر عزت نفس و بهزیستی روانشناختی خانواده های معلولان نیازمند مراقبت صورت گرفته است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی بوده و بصورت آزمایشی اجرا شده و در آن از طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل استفاده شده است. جامعه آماری شامل۵۰۰ نفر ازمادران دارای کودک یا فرد معلول با شدت معلولیت شدید و خیلی شدید به روش تصادفی، تعداد۶۰ خانواده انتخاب و به روش تصادفی ساده در دو گروه آزمایشی(۳۰نفر) وگروه کنترل(۳۰نفر) جایگزین شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه۵۸ سوالی عزت نفس کوپراسمیت((SEI و۵۴ سوالی بهزیستی روانشناختی ریف((۱۹۸۹ بوده و داده های حاصله با استفاده از روش تحلیل کواریانس چند متغیره تحلیل شده است. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که مداخلات توانبخشی مبتنی بر خانواده بر عزت نفس و بهزیستی روانشناختی مادران، بعنوان مراقبین اصلی معلولان موثر بوده است.این تحقیق و تحقیقات مشابه موید این است که توانبخشی مبتنی بر خانواده و مراقبت در منزل به عنوان یکی از برنامه های ارتقاء خدمات رسانی به معلولان و خانواده ها، در جهت افزایش عزت نفس، بهداشت و سلامت روان و بهزیستی روانشناختی خانواده ها تاثیرگذاربوده است.

توانبخشی، توانبخشی مبتنی بر خانواده، توانبخشی مبتنی بر جامعه، عزت نفس، بهزیستی روانشناختی