رضامراد صحرایی - دانشیار گروه زبان‏شناسی و مدیر هسته پژوهش‏های بنیادی برای توسعه آموزش زبان فارسی به خارجیان: دانشگاه علامه طباطبائی
مرضیه رضوی - گروه زبان شناسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی

دانش واژه و ساختمان آن به لحاظ تصریفی یا اشتقاقی در کاربرد تولیدی زبان اهمیت بسزایی دارد. در این پژوهش سعی شده است با تمرکز بر وندهای اشتقاقی زبان فارسی، دانش ساخت واژی فارسی آموزان را در رابطه با وندهای اشتقاقی زبان فارسی شامل پسوندها و پیشوند ها بررسی شود. جمع آوری داده ها مبتنی بر پیکره نوشتاری فارسی آموزان و کتاب درسی پارسا، فارسی عمومی (۳) است. بر این اساس، ۱۰۵ نسخه از نگارش های فارسی آموزان سطح پیشرفته (۱) و (۲) مرکز آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان دانشگاه الزهرا (س) به علاوه کتاب درسی پارسا ۳ که مشتمل بر ۲۰ درس است، بررسی و واژه های مشتق به کار رفته در آنها استخراج و به طور جداگانه مطالعه شدند. نتایج حاصل از تحلیل توصیفی و کمی داده ها بر اساس آزمون مقایسه یک گروهی نشان داد میزان کاربرد واژه های مشتق در نگارش فارسی آموزان تا اندازه ای بازتاب میزان مواجهه آنها با واژه های مشتق موجود درکتاب است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم آموزش داده شده است و بنابراین نتایج فوق همسو با نظریه پردازش درونداد است که با مهم شمردن نقش درونداد، مواجهه با درونداد را از شرایط لازم در زبان دوم آموزی می داند. نتایج به دست آمده از داده ها نشان می دهد دو تکواژ «-یی/ -گی» و »-ه» بالاترین درصد بازنمایی را در نگارش های فارسی آموزان داشته اند. از دیگر نتایج این پژوهش گرایش به استفاده از پسوندهای اشتقاقی در مقایسه با پیشوندهای اشتقاقی است. هم چنین، بیشترین واژه های مشتق به کاررفته در نگارش فارسی آموزان به ترتیب متعلق به دو مقوله صفت و اسم است.

زبان دوم آموزی, واژه های مشتق, تکواژهای اشتقاقی, پردازش درونداد, مواجهه