مرضیه صادقی رشتی - دکترای تخصصی، دانشیار دانشگاه قم، قم، ایران
مهدیه سادات مستقیمی - دکترای تخصصی، دانشیار دانشگاه قم، قم، ایران
وحیده اکرمی - دانشجوی دکتری کلام اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

توحید ذاتی از مهم ترین مسائل توحیدی است که کم وکیف تقریر آن دارای اهمیت و از چالش های مباحث عرفانی و کلامی است؛ به گونه ای که اندک تغییری در چشم انداز فهم و تقریر آن، به ایجاد زاویه و خروج از توحید ناب اهل بیت (ع) منجر خواهد شد. توحید ذاتی احدی و فردانی دو گونه از برجسته ترین تقریرهای ابن عربی است که در قالب ویژگی های خاصی به تصویر کشیده و با برهان هایی به اثبات رسانیده است. این مقاله با روشی توصیفی تحلیلی و استنباطی کوشیده است با تاکید بر توحید ذاتی احدی، ضمن به تصویر کشیدن دیدگاه ابن عربی در این باره در قالب صورت بندی جدیدی، تفاوت آن را با توحید فردانی بیان می کند. همچنین آن را در سنجه روایات می گذارد و با ارائه تحلیل هایی هم تعبیر لفظی توحید ذاتی احدی و هم حقیقت معنایی آن را از دیدگاه ابن عربی در این سنجه مورد بذل تاملاتی پژوهشی قرار داده است و نقطه عطفی را در زمینه همسویی و ناهمسویی این دیدگاه با روایات بیان می کند.

توحید ذاتی, توحید احدی, معصومین (ع), ابن عربی