علی اصغر واحدی - استادیار، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران
نسترن نظریانی - پژوهشگر پسا دکتری جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، مازندران، ایران

بخش عمده کشور ایران دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک است. کشاورزی در این مناطق معمولا با استفاده از آب های زیرزمینی مثل چاه و قنات و بعضا کشت بصورت دیم انجام می شود. مشکل اصلی و محدود کننده کشاورزی در این مناطق آب می باشد. ماده آلی خاک عنصری کلیدی در ذخیره سازی آب در خاک و افزایش راندمان استفاده از آب است. همچنین برای کاهش مقدار کربن موجود در اتمسفر و جلوگیری از گرمایش جهانی بهترین راه ترسیب کربن در خاک است. افزایش میزان گازهای گلخانه ای منجر به تغییرات اقلیمی و گرم شدن بیشتر کره زمین شده و آثار جبران ناپذیری بر آن داشته است. روش های مدیریت اراضی شرایطی را برای تعدیل غلظت دی اکسید کربن فراهم می آورند که طی آن کربن اضافی از طریق ذخیره شدن در بیومس گیاهی و مواد آلی خاک ذخیره می گردد، این فرآیند را اصطلاحا ترسیب کربن گویند. افزایش ترسیب کربن آلی در خاک یکی از مهمترین روش های ذخیره-سازی کربن به شمار می رود که می تواند بر بسیاری از خصوصیات خاک مفید باشد. عوامل مختلفی بر ترسیب کربن خاک موثرند که از جمله این عوامل می توان به تغییر اقلیم، ویژگی های فیزیوگرافی، بافت و دانه بندی خاک اشاره کرد. بوم سازگان های جنگلی، خاک و زیرآشکوب جنگل از مهمترین عواملی هستند که روی ترسیب کربن خاک اثرگذارند. با توجه به اعمال شیوه های مدیریتی صحیح در بهره برداری از منابع طبیعی خصوصا جنگل ها می توان علاوه بر بهره برداری پایدار از منابع، توان ترسیب کربن را افزایش داد. در نتیجه از افزایش گازهای گلخانه ای و گرم شدن اقلیم کره زمین جلوگیری نمود. تحقیق حاضر با هدف مرور راهکارهای افزایش ماده آلی خاک و نقش آن در افزایش راندمان مصرف آب در بوم سازگان های مختلف و تاکید بر ترسیب کربن در خاک بعنوان راه حلی مناسب برای کاهش نشر گازهای گلخانه ای و بررسی عوامل مدیریتی در جهت افزایش آن در سیستم-های مختلف، انجام گردید.

راندمان مصرف آب، ترسیب کربن، ماده آلی