شهرزاد طوسی - دانشجوی دکترا معماری،دانشکده هنر و معماری،دانشگاه آزاد مشهد
زهرا صاحبی - دانشجوی کارشناسی معماری،دانشگاه غیرانتفاعی اسرار مشهد
بهاره مختارزاده - دانشجوی کارشناسی معماری،دانشگاه غیرانتفاعی اسرار مشهد

فضای باز و نیمه باز یکی از مشخصه های معماری ایرانی است که در معماری و شهرسازی مناطق گرم و مرطوب نمود ویژه ای داشته است . گسترش ساخت و ساز در شهر ها بدون در نظر گرفتن فضاهای باز نمی تواند جوابگوی نیازهای ساکنان باشد. چرا که فضاهای باز، علاوه بر اهمیتشان در کاهش تراکم ساختمانی در روحیه و کیفیت زندگی اجتماعی ساکنین نیز تاثیر بسزایی دارد. فضاهای باز ما بین ساختمان های مسکونی بستر پیوند ساکنان با طبیعت و محل گذران اوقات فراغت در مکان بیرونی خانه است . هر یک از معیار های فضای باز، مولفه های سازنده دلبستگی ، بیشترین تاثیر گذاری خود را بر معیار فضای سبز ؛ و پس از آن به ترتیب ، بر معیار های فضای باز کودکان ، پیاده راه ها.مبلمان شهری ،مسیر های سواره و در نهایت فضای نشستن ، دارند.فضاهای باز در شهرها می توانند موقعیت هایی برای ارتباط ساکنین و انجام فعالیت های گروهی آنان ایجاد کند، در صورت گسترش و بالا بردن امکانات و کیفیت طراحی فضاهای باز، به فراهم شدن بستر تعاملات اجتماعی و پیشگیری از بروز حادثه منجر می شود و به شکل معناداری کیفیت و مطلوبیت محیط زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد. یکی از راهکارهای موثر در معماری گذشته ایران، بهره گیری از سایه بان های متحرک به عنوان یکی از سامانه های غیرفعال ساختمانی بوده است که کاربرد گسترده ای داشته و میتوان در معماری امروز از آن به منظور بهبود عملکرد حرارتی فضاهای نیمه باز بهره گرفت .راهکار های طراحی ارائه شده در این پژوهش کاربردی بوده و میتواند راهبردی برای آگاهی طراحان نسبت به چگونگی تاثیر فضاهای باز مجتمع های مسکونی در جهت افزایش دلبستگی به مکان ساکنین را فراهم آورد.

فضای نیمه باز بیرونی ، کیفیت محیط مسکونی ،سایه بان ، بهینه سازی ، تهویه طبیعی هوا