فاطمه حسامپور - Department of Educational Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Semnan University, Iran
علی محمد رضایی - Department of Educational Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Semnan University, Iran

زمینه و هدف: از اهداف مهم آموزش و پرورش، ایجاد زمینه برای رشد همه ­جانبه فرد است که در این بین، بهبود عملکرد تحصیلی یکی از عوامل مورد توجه متخصصان تعلیم و تربیت است؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف پیش­ بینی عملکرد تحصیلی دانش ­آموزان بر اساس انگیزه تحصیلی، هیجان­ های تحصیلی، و هوش اخلاقی انجام شد. روش: روش این مطالعه، توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری، شامل تمامی دانش ­آموزان دوره متوسطه شهر تهران در نیمسال دوم سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ بود که با روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ‍ای تعداد ۲۰۶۵ دانش­ آموز به­عنوان گروه نمونه انتخاب شدند که در نهایت به علت افت آزمودنی، تحلیل داده ها روی ۲۰۱۰ دانش آموز انجام شد. دانش‎آموزان به پرسشنامه‎های هوش اخلاقی (لنیک و کیل، ۲۰۰۵)، انگیزه تحصیلی (والرند، ۱۹۹۲) ، هیجان­ های تحصیلی (پکران و همکاران، ۲۰۰۵) و عملکرد تحصیلی (فام و تیلور، ۱۹۹۹) پاسخ دادند. به­ منظور تحلیل داده­ های پژوهش از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام استفاده شد. یافته­ ها: نتایج نشان داد متغیرهای انگیزه تحصیلی، هیجان­ های تحصیلی، و هوش اخلاقی با عملکرد تحصیلی در دانش ­آموزان همبستگی معنادار دارند (۰/۰۱>p). نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که هوش اخلاقی، هیجان­ های تحصیلی، و انگیزه تحصیلی به ترتیب ۱۸ درصد، ۳۳ درصد و ۳۹ درصد از واریانس عملکرد تحصیلی دانش ­آموزان را تبیین کردند. این متغیرها به طور همزمان با هم توانستند ۳۹ درصد از واریانس عملکرد تحصیلی دانش ­آموزان را تبیین کنند. نتیجه ­گیری: بر این اساس به ­منظور ارتقای عملکرد تحصیلی دانش آموزان می توان به تدوین برنامه هایی در جهت بهبود هوش اخلاقی و به تبع آن انگیزه تحصیلی و هیجان ­های تحصیلی اقدام کرد. کاربردهای ضمنی نتایج به دست آمده در مقاله مورد بحث قرار گرفت.

Academic motivation, academic emotions, moral intelligence, academic performance, انگیزه تحصیلی, هیجان های تحصیلی, هوش اخلاقی , عملکرد تحصیلی