سمانه سلیمی - گروه مدیریت آموزشی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

پیشینه و اهداف: به منظور تداوم آموزش در دوران تعطیلی و قرنطینه، روش­های مختلفی مانند آموزش تلویزیونی از طریق شبکه آموزش و تولید محتوا توسط معلمان و ارائه آن در شبکه های اجتماعی ارائه شد. اما برای ساماندهی آموزش مجازی وزارت آموزش و پرورش، برنامه کاربردی شبکه آموزشی دانش آموزان (شاد) را طراحی و پیاده سازی نمود، که در آن همانند ساختار واقعی مدرسه دانش آموز وارد کلاس شده و فرایند آموزش را دنبال می­کند. در این سامانه نظارت بر کلاس های مجازی و حضور و غیاب دانش آموزان بر عهده مدیر و کادر اداری مدرسه خواهد بود. معلم در کنار تدریس مواد درسی امکان استفاده از محتوای برخط موجود در این سامانه را که توسط گروه های آموزشی و دبیرخانه های دروس و ... ایجاد می شود داراست.روش ها: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش اکتشافی متوالی ناهمزمان است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل کلیه معلمان ابتدایی مشغول به تحصیل و دارای سابقه تدریس آموزش مجازی با برنامه شاد، می­باشد. جامعه آماری در بخش کمی شامل کلیه معلمان دوره ابتدایی استان سیستان و بلوچستان با تعداد ۱۴۲۳۰ نفر می­باشد. در بخش کیفی براساس نمونه­گیری هدفمند ۴۰ نفر از معلمان ابتدایی باتجربه طبق اشباع نظری انتخاب شدند. حجم نمونه در بخش کمی طبق جدول کرجسی مورگان برابر ۳۷۴ نفر می­باشد که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و در مجموع تعداد ۲۱۹ پرسش نامه جمع آوری شد. در بخش کیفی از مصاحبه نیمه ساختمند و در بخش کمی از پرسش نامه آسیب های آموزش مجازی شبکه شاد (برگرفته از تحلیل مصاحبه ها) و پرسش نامه کیفیت آموزشی موسوی و همکاران (۱۳۹۶) جهت جمع آوری داده ها استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها در بخش کیفی از روش کدگذاری کوربین و اشتروس (۱۹۹۸) استفاده کردیم و در بخش کمی، برای تجزیه و تحلیل داده­ها از تحلیل توصیفی و آزمون فریدمن و ضریب همبستگی استفاده شد. محاسبات به وسیله نرم افزار spss۲۳ انجام شد.یافته ها: براساس مصاحبه های صورت گرفته ۳ آسیب برای عامل ساختاری (شامل: عملکرد فنی، طراحی و زیبایی، قابلیت آموزشی) شناسایی گردید. از دید معلمان از بین عوامل عملکرد فنی با میانگین (۴۵/۲) و میانگین رتبه (۳۰/۳) در اولویت اول و عامل طراحی و ظاهر با میانگین (۱۹/۲) و میانگین رتبه (۹۷/۱) در اولویت آخر قرار داشت. ۲ آسیب برای عامل رفتاری (شامل: فرا فردی و فردی) شناسایی شد. از دید معلمان از بین عوامل، عامل فرافردی با میانگین (۶۹/۲) و میانگین رتبه (۶۴/۳) در اولویت اول و عامل فردی با میانگین (۵۵/۲) و میانگین رتبه (۴۳/۳) در اولویت آخر قرار داشت و ۲ آسیب برای عامل زمینه­ای (شامل: اقتصادی و اجتماعی) شناسایی گردید. از دید معلمان از بین عوامل، عامل اجتماعی با میانگین (۴۲/۲) و میانگین رتبه (۸۰/۳) در جایگاه اول و عامل اقتصادی با میانگین (۱۲/۲) و میانگین رتبه (۳۳/۳) در اولویت آخر قرار داشت. همچنین بین آسیب های شناسایی شده با کیفیت آموزشی رابطه منفی معنی دار وجود داشته است.نتیجه گیری: با توجه به یافته های به دست آمده که نشان داد بیشترین آسیب ها در بخش ساختاری شبکه شاد بوده است و بین این آسیب ها با کیفیت آموزشی رابطه منفی وجود دارد به سازندگان این شبکه توصیه می شود جهت رفع اشکالات ساختاری اقداماتی چون افزایش حجم و سرعت دانلود محتوا، جذاب تر کردن محیط کاربری و افزایش امنیت اطلاعات را انجام دهند. همچنین به مدیران آموزش و پرورش توصیه می شود امکانات آموزش الکترونیک را در تمامی مدارس فراهم نموده و اقدام به برگزاری کارگاه های آموزشی جهت توسعه و توانمندسازی معلمان در استفاده از شبکه های آموزش مجازی نمایند.

آسیب شناسی, آموزش مجازی, شبکه شاد, کیفیت آموزشی