موسی الرضا طاهری - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
علیرضا آستارایی - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
حجت امامی - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

در اراضی کشاورزی ایران به دلیل آهکی بودن و کمبود عناصر قابل جذب برای گیاه و شرایط فیزیکی نامناسب خاک ، توجه به کودهای آلی و ریزجانداران خاک اهمیت زیادی پیدا می کند. این آزمایش با هدف بررسی تاثیر کمپوست حاصل از محتویات شکمبه گوسفند و اسید هیومیک بر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک و عملکرد گیاه شلغم انجام گرفت. برای این منظور از دو سطح کمپوست محتویات شکمبه صفر و ۵ تن بر هکتار و دو سطح اسید هیومیک صفر و ۵ میلی گرم بر کیلوگرم استفاده شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل در شرایط مزرعه اجرا شد. نتایج نشان داد که تیمارهای آزمایش تاثیر معنی داری در بهبود پارامترهای فیزیکی خاک، شامل افزایش میانگین وزنی قطر خاکدانه‎ها در حالت الک تر و خشک (۸۳ و ۴۴ درصد)، افزایش درصد پایداری خاکدانه‎ها (۶۲ درصد)، کاهش درصد رس قابل پراکنش خاک (۴۶ درصد) داشتند. اثر متقابل کمپوست شکمبه و اسید هیومیک باعث افزایش کربن و نیتروژن بایومس میکروبی (۴۳ و ۷۷ درصد)، افزایش تنفس میکروبی خاک (۷۵ درصد)، کاهش pH خاک و افزایش فراهمی عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم خاک شد. کاربرد همزمان کمپوست محتویات شکمبه و اسید هیومیک بیشترین تاثیر را در افزایش عملکرد شلغم (۲۲ درصد) نسبت به شاهد داشت. با توجه به نتایج بدست آمده کمپوست شکمبه و اسید هیومیک باعث بهبود خصوصیات فیزیکی و زیستی خاک و به دنبال آن افزایش فراهمی عناصر غذایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم خاک شد و در نهایت باعث افزایش عملکرد گیاه شلغم شد.

پایداری خاکدانه ها, تنفس میکروبی, جمعیت میکروبی, عناصر غذایی