علی عزیزی - استادیار موسسه تحقیقات جمعیت کشور،

توسعه اقتصادی در کنار حفظ و پایداری محیط زیست از اهداف غایی و اصلی کشورها است . سنجش پایداری به ویژه در حیطه محیط زیست دغدغه ای عمومی در بین محققین مختلف بوده است . شاخص ردپای اکولوژیک از جمله ابزارهایی است که به دنبال کمی سازی اثرات جمعیت انسانی بر روی محیط زیست و به دنبال آن سنجش پایداری جوامع انسانی در مقیاسهای مختلف است . روند این شاخص می تواند گویای حرکت کشورها به سمت پایداری یا ناپایداری را به نمایش بگذارد. تحقیق حاضر مروری است بر روند دادههای ردپای اکولوژیک و نیز ظرفیت زیستی جمعیت کشور که توسط شبکه جهانی ردپا از بدو وجود آمار تا سال ۲۰۱۸ ارائه شده است . بررسی این دادهها نشان می دهد که ایران در اوایل از ردپای اکولوژیک کمتر (۹,۰ هکتار جهانی ) و ظرفیت زیستی بیشتری (۶,۱ هکتار جهانی ) برخوردار بوده است . در ادامه ولی ردپای اکولوژیک کشور همواره از روندی افزایشی برخوردار بوده است . طبق آخرین گزارش شبکه جهانی ردپا، سرانه ردپای اکولوژیک برای هر ایرانی ۳,۳ هکتار جهانی است که نسبت به سال ۱۹۶۱ در حدود ۳,۲ هکتار جهانی افزایش دارد. به عبارتی این مقدار در حدود ۳ برابر شده است . همچنین ظرفیت زیستی نیز از ۶,۱ هکتار جهانی به ازای هر نفر به ۷۳,۰ هکتار جهانی کاهش یافته است . همچنین بررسی دادههای این گزارش نشان می دهد که عمده سرانه اکولوژیک جمعیت در ایران به مانند سایر کشورهای جهان به ردپای کربن اختصاص دارد با این تفاوت که این میزان در ایران ده درصد نسب به میانگین جهانی بیشتر است .

جمعیت ، ردپای اکولوژیک ، ظرفیت زیستی ، توسعه پایدار، ایران