محمدامین عامری - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، موسسه عالی جهاد دانشگاهی خوزستان، اهواز، ایران.
حامد حیاتی - استادیار گروه معماری، دانشگاه قم، ایران.

خانه های مسکونی دوره قاجار در شهر دزفول، در چیدمان، ویژگی های معماری و پلان دارای اصول و تناسبات مشترکی هستند که در کنار نقش عملکردی برخی از آنها ارتباط نزدیکی با شرایط اقلیمی منطقه دارند که این پژوهش در پی بررسی و شناخت اقلیم منطقه در الگوهای معماری طراحی خانه های دزفول در دوره قاجار و تاثیر اقلیم بر نحوه چیدمان فضایی و ساخت خانه ها می پردازد. هدف از این پژوهش با بررسی ویژگی های خانه های بافت تاریخی شهر دزفول در دوره قاجاری به استخراج معیارها و اصول به کار گرفته شده در این معماری به بهرهگیری جهت الگویی همساز با اقلیم در معماری محیط های مسکونی در شهر دزفول کمک کند. این پژوهش با مطالعات کتابخانه ای و بررسی میدانی به تجزیه و تحلیل پلانها و اجزای سازنده آنها در ۱۰ نمونه از خانه های دزفول به طور خاص از بافت تاریخی و بررسی آنها از لحاظ ارتباط فضایی ، عملکردی و اقلیمی پرداخته شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهند که معماری مسکونی دوره قاجاریه در دزفول دارای تناسبات، اصول و الگوهایی می باشد که قابلیت به کار بسته شدن در طراحی معماری معاصر در این منطقه هستند. از آنجا که دزفول دارای اقلیم گرم و نیمه مرطوب می باشد و نقش عملکردی فضاها بدلیل شرایط اقلیمی در اولویت قرار دارد. در معماری خانه ها با بهرهگیری مناسب از مصالح ، جهت گیری ، فرم بناها، تهویه ، نور و حداکثر استفاده از زمین و ایجاد سایه ی مورد نیاز جهت تامین آسایش زیستی را فراهم نموده است .

دزفول، خانه های قاجاری ، ویژگی های اقلیمی ، الگوهای طراحی ، فضاهای نیمه باز.