مهدیه محمدی جمال - کارشناسی ارشد مهندسی معماری اسلامی ، دانشگاه بین المللی امام رضا ع،
محمدرضا بمانیان - دکتری تخصصی معماری، عضو هیئت علمی و استاد دانشگاه تربیت مدرس

با وجود پژوهش ها در حوزه معماری مسکن ایران (سنتی و معاصر) و مسکن از منظر اسلام و ارتباط با طبیعت در این دو حوزه؛ بررسی نوع ارتباط با طبیعت در معماری مسکن ایرانی اسلامی موضوعی ست که به گونه جامع و کاربردی بدان پرداخته نشدهاست . با توجه به فقدان پژوهش های توسعه ای (به ویژه با اعتبار نظر خبرگان)، پژوهش پیش رو توسعه ای جهت کاربردی نمودن مفاهیم و اصول غنی اسلامی و ایرانی توامان در معماری مسکن در ارتباط با طبیعت می باشد. تا با تبیین و تدوین شاخصه ها و بررسی نوع ارتباطات و اهمیت آنها نسبت به یکدیگر، بستری مناسب برای راهکارها در حیطه عمل ایجادگردد. روش پژوهش از نوع آمیخته متوالی است و از استدلال، تحلیل محتوا، پیمایش (با اعتبار نظر خبرگان) و تحلیل شبکه ای Analytic ) ANP (Network Process بهره گرفته است . پس از ارائه مولفه ها و شاخصه های برآمده از نقول اسلامی ، تجار ب ایران و پژوهش های معتبر پیشین ؛ پرسش نامه ها تنظیم و با بررسی تخصصی ، نهایتا داده ها وارد نرم افزار سوپردسیژن شد و مدلی مفهومی از دسته بندی ، تاثیرات و ارتباطاتشان بدست آمد. نتایج حاکی از آنست که شاخصه های ارتباط با طبیعت در مسکن تراز ایرانی اسلامی با ۵ مولفه »انواع حضور عناصر و پدیدههای طبیعت «، »ویژگیهای اکولوژیکی و اقلیمی «، »ویژگی های فضاسازی «، »ویژگی های فرمی « و »ویژگی های سازهای «، با ۲۳ شاخصه ی کاربردی دارای اعتبار هستند. و با توجه به نوع ارتباطات درونی و بیرونی بدست آمده ؛ ارزیابی و وزن-دهی مولفه ها و شاخصه ها نشان از این دارد که همه مولفه ها مهم و شاخصه های با اهمیت بیشتر شامل : "حضور عناصر و پدیده های طبیعت با تعریف فضاها"، "حضور زمان"، "هماهنگی مواد و مصالح طبیعی و بومی "، "بهرهگیری از مصالح هوشمند"، "سازماندهی عرصه ها و ارتباطات فضایی "، "بهرهگیری از هندسه و تناسبات طبیعت در فضاها" و "هماهنگی سازه با بستر"؛ می باشند که امکان تحقق شاخصه های دیگر در ارتباطشان را بیش تر می کنند. مدل بدست آمده می تواند جهت برنامه ریزی و ارائه راهکارهای ارتباط با طبیعت در طراحی و اجرای مسکن به کار گرفته شود.

مسکن ، ارتباط با طبیعت ، ایرانی اسلامی ، تحلیل شبکه ای