هانی زارعی - عضو هیئت علمی گروه مرمت بناهای تاریخی ، دانشکده معماری و شهرسازی ، دانشگاه صنعتی جندی شاپوردزفول، ایران دانشجوی دکترای مرمت دانشگاه هنر اصفهان
هانیه هادی نیا - دانشجوی دوره کارشناسی رشته مرمت بناهای تاریخی دانشکده معماری و شهرسازی ، دانشگاه صنعتی جندی شاپوردزفول، ایران
بهار کمالی امیدی - دانشجوی دوره کارشناسی رشته مرمت بناهای تاریخی دانشکده معماری و شهرسازی ، دانشگاه صنعتی جندی شاپوردزفول، ایران

در شهر دزفول به سبب توپوگرافی خاص کنگلومرایی بستر زمین ، ساخت خانه ها دارای حجم خاص و قرارگیری اتاق و حیاط در سطوح مختلفی انجام شده است . از جمله عناصر بومی موجود در خانه های سنتی دزفول پیش بام است . پیش بام به عنوان یک فضای حیاط در طبقه اول شکل گرفته است و عناصر فضایی در کنار آن با الگوی ثابتی مستقر شده است که شناخت این الگوها از اهداف این پژوهش است . برای رسیدن به این مهم تلاش شده تا شیوه چیدمان و دسترسی طبقه اول درشش نمونه موردی شناسایی و سپس به بررسی الگوهای چینش با محوریت پیش بام در طبقه اول پرداخته شود. نتایج بررسی های انجام شده نشان می دهد که که دو الگوی فضایی مرتبط با فضای پیش بام در معماری مسکونی دزفول قابل شناسایی می باشد. در الگوی اول پس از پیش بام یک فضای نیمه باز ایوان تاقدار و یا ایوان ستوندار قرار می گیرد. در سطح بعدی با چرخشی ۹۰ درجه به اتاق اصلی دسترسی انجام می شده است . این الگو با توجه به ابعاد خانه گاهی در یک سوی حیاط مرکزی در طبقه اول و گاهی در دو سوی آن قرار می گرفته است و دارای سه بخش اصلی پیش بام، ایوان و اتاق بوده است . در الگوی دوم پیش بام و فضای بسته اتاق به کار رفته است .

پیش بام، دزفول، خانه های تاریخی ، فضای نیمه باز، فضای بسته