مریم زارع - دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد شیراز، دانشکده هنر و معماری
علی شمس الدینی - دانشیار و عضو هیئت علمی، دانشگاه آزاد اسلامی - واحد شیراز، دانشکده هنر و معماری

پرداختن به شیوههای گنبدسازی ، شناخت انواع آن، بررسی عملکرد سازهای ، شیوههای ترسیم ، سبک شناسی ، روشهای اجرایی و مسائل مرتبط با آن همواره از دغدغه های معماران ایرانی بوده است . می توان گفت این عنصر نقش تعیین کنندهای در اجزای معماری ایرانی در ادوار قبل و بعد از اسلام داشته است . تحول و روند ساخت گنبد در بناهای ایرانی از پیش از اسلام آغاز شده است . در این پژوهش سعی بر آن است که به واسطه بدست آوردن تناسبات در گنبدهای ساخته شده در ادوار مختلف تاریخی در ایران، سیر تحول و تکامل زیبایی شناسی گنبدهای ایرانی مورد بررسی قرار گرفت . به این منظور به سوالات تحقیق ۱. چه ارتباطی بین تناسبات گنبدهای ساخته شده در سبک های مختلف معماری ایرانی وجود دارد؟۲ . سیر تحول و تکامل زیبایی شناسانه گنبدهای ساخته شده در سبک های مختلف معماری ایرانی از منظر تناسبات، چگونه است ؟ پاسخ داده شد. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر دادههای کتابخانه ای و بدست آوردن تناسبات از طریق برشهای گنبدهای مورد مطالعه ، انجام شده است . نتایج بدست آمده حاکی از آن است که ۹۰ درصد تناسبات در گنبدهای بررسی شده بین ۵.۰ تا ۷.۰ می باشد، و نشان دهنده این است که در بحث زیبایی شناسی گنبدهای ایرانی ، تناسبات تغییرات چشمگیری نداشته اند.

معماری ایرانی ، گنبد، تناسبات، سیرتحول و تکامل .