مائده طالبی - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری ، دانشگاه گیلان
نرگس ذاکرجعفری - دانشیارگروه موسیقی ، دانشکده هنرو معماری ، دانشگاه گیلان

ادبیات، موسیقی و ترانه بخش مهمی از هویت ملت ها را تشکیل می دهد و نشانه هایی از باورها و عقاید هر ملتی به شمار می آیند. در این میان ترانه های فولکلور از مردمانی می گوید که دستخوش ناگواری ها و رویدادهای سخت زندگی شده اند. ترانه های گیلان نیز از این قاعده مستثنی نیست . روایات مختلفی اعم از عشق ، دلدادگی ، غم و هجران در این ترانه ها دیده می شود. زنان در ترانه های گیلان نقش پررنگی ایفا می کنند. ترانه های رعنا و هیبت دو نمونه از این آثار هستند که براساس رویدادهای اجتماعی سیاسی دوران اواخر قاجار و اوایل پهلوی سروده شدهاند. مفاهیم به کاررفته در ترانه های رعنا و هیبت اغلب حول محور عشق ، آزادی ، عدالت ، قدرت و انتقام است . لوسین گلدمن در نظریات خود از مفاهیمی مانند ساختار معنادار، جهاننگری ، جهانبینی پنهان اثر و قهرمان پروبلماتیک استفاده کرده است . تحقیق حاضر با هدف تمرکز بر آرای گلدمن به روشن شدن مفاهیم به کاررفته در ترانه های رعنا و هیبت در بستر اجتماعی می پردازد و در پی پاسخ به این پرسش هاست که چرا با گذشت سالیان سال از وقایع رعنا و هیبت ، ترانه های سرودهشده همچنان ماندگارند؟ و بستر اجتماعی سیاسی چه تاثیری در شکل گیری ترانه های فولکلوریک گیلان داشته است ؟ روش انجام پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای انجام شده است . این نتیجه به دست آمده است که براساس نظریات گلدمن زنان ستم دیده مانند رعنا و هیبت به عنوان یکی از طبقات اجتماعی در جامعه ای خفقانزده می توانند برای خود ارزشهای بنیادینی بسازند و واقعیت های تاریخی را رقم بزنند؛ به طوری که به شکلی تاثیرگذار در ترانه های رعنا و هیبت قابل مشاهده است .

ترانه رعنا، ترانه هیبت ، زنان، ترانه های گیلان، لوسین گلدمن .