مهران علی الحسابی - دانشیار دانشگاه علم و صنعت
فائزه عبادی تولایی - دانشجوی ارشد طراحی شهری دانشگاه علم و صنعت

از مشخصات و ویژگی شهرها، ورودی آن است . ورودی هر شهر نشاندهنده هویت ، سابقه تاریخی و شناسنامه فرهنگی آن شهر است . یکی از شاخصه های ورودی ، داشتن هویتی ویژه می باشد. هویت از معنا برخاسته می شود واساسا واژهای خنثی است . یکی از هنجارهای کیفی شهرها، داشتن صفات مثبت هویتی است . با توجه به اینکه شهر مشهد یک شهر زیارتی بوده و زیارت آداب مخصوص خود را دارد، وارد شدن به این شهر زیارتی نیز آداب خاصی دارد.در گذشته ورودی جنوب شرقی شهر مشهد در محلی به نام تپه سلام - به دلیل وجود تپه ای که زائران از آن قادر به روئیت حرم مطهر امام رضا علیه السلام و سلام دادن بوده اند- فضایی روحانی برای زائران فراهم می آورده است و نقش بسزایی در ایجاد آمادگی روحی زائران برای ورود به شهر مشهد داشته است . این در حالیست که سایر ورودی ها فاقد چنین ویژگی خاصی بوده اند و هستند.نتایج بررسی و مطالعات در پژوهش حاضر، حاکی از آن است که ورودی های شهر زیارتی مشهد از محورهای مختلف (حتی ورودی جنوب شرقی مشهد یعنی تپه سلام) دچار بحران هویت شده و آنطور که شایسته است بیانگر ارزش و سابقه تاریخی فرهنگی این مکان و شهر مقدس نیست ؛ لذا پژوهش حاضر، به عنوان مقدمه ای بر احیاء هویت ورودی شهرهای مذهبی به ویژه شهر زیارتی مشهد است که انتظار می رود با برنامه ریزی لازم توسط پژوهشگران و مسئولین ، به ساماندهی و احیای هویت ورودی های شهر مشهد، بیانجامد.در پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق تحلیلی توصیفی به بررسی ورودی شهرهای مذهبی با تکیه بر جنبه هویتی ( مطالعه موردی ورودی های شهر مشهد) پرداخته شده است . گردآوری دادهها از طریق مطالعه منابع مختلف شامل کتب و مقالات و همچنین مشاهده و بررسی میدانی صورت گرفته است .

ورودی شهر، هویت ، شهر زیارتی ، مشهد، تپه سلام مشهد، دروازه مذهبی .