مریم شریف زاده - دانشجوی دکتری تخصصی طراحی شهری واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ای ران
حسن ستاری ساربانقلی - دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

با بررسی ادبیات نظری موجود در زمینه شهر اسلامی ، این اطمینان حاصل گردید که »عدالت - « در کنار برخی اصول دیگر، نظیر وحدت، احترام به مالکیتها، قاعده لاضرر و لاضرار و ... - یکی از اصول قطعی شهرسازی اسلامی است . موضوع عدالت محیطی در آرمانشهر اسلامی در حالی که یکی از موضوعات مهم در جامعه و شهر اسلامی است ، موضوعی کاربردی نیز هست که به برخی نیازهای کنونی شهرسازی کشور پاسخ خواهد داد. عدالت اجتماعی از موضوعاتی است که ذهنیت بشر را از زمان شکل گیری زندگی اجتماعی به خود مشغول ساخته است . مفهومی که بر حسب اعتقاد فلاسفه اخلاق، برترین فضیلت و به باور سیاستمداران، مهم ترین رکن بقای جامعه است . از این رو، اندیشمندان متفکران بسیاری در مورد آن سخن گفته و نظریه پردازی کرده اند. در الگوی شهر اسلامی ، عامل مسلط دین اسلام است و به طور حتم ، تمامی شاخصها و عناصر زندگی اجتماعی و کالبدی شهر بر اساس این عامل نظام و هویت می یابند. شهر اسلامی واقعیتی اجتماعی است که محقق هم به دنبال تبیین کنش انسانی و هم تبیین آن به عنوان نهاد اجتماعی است . این تحقیق با هدف تبیین مفهوم عدالت و به خصوص عدالت اجاماعی در فضاهای شهری به روش توصیفی و به کمک مطالعات کتابخانه ای سعی در کنکاش این مفهوم در متون اسلامی و شهر های اسلامی می باشد. نتایج خاکی از آن است که مبانی نظری اسلام بهترین شرایط را برای تولید و نظریه پردازی عدالت به نحو کامل داراست ، هسته محوری عدالت اجتماعی در شهر اسلامی بر هویت توحیدی قرار دارد و دو معیار دیگر آن نظم و کالبد اسلامی است .

آرمانشهر، اسلامی ، عدالت اجتماعی