هاتف امیرحجری - دانشجوی دکتری طراحی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
مجید بهشتی روی - استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد سراج، دانشگاه غیرانتفایی سراج، تبریز، ایران

تقاطع غیرهمسطح ، راه ارتباطی است به طوری که تلاقی تمامی راه های منتهی به آن غیرهمسطح و در دو یا چند سطح باشند. با توجه به اینکه در طراحی و اجرای پل های غیرهمسطح ، نقش فضاهای شهری بسیار تامل برانگیز است و ممکن است در طراحی ها عمدتا به دلایل هزینه ای و یا تملک زمین های حریم پل نادیده گرفته شده باشد، واکاوی و ارزیابی چنین مواردی در مورد این طرح ها می تواند بسیار مهم باشد.. رویکرد اصلی این پژوهش در برخورد با فضاهای گمشده و نامناسب نظیر فضاهای زیر پل ، مفهوم مکان سازی می باشد که با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای و مرور منابع موجود و نظرات و پیشنهادات نخبگان و اساتید و شهروندان، معیارهای مطرح شده استخراج گردیده سپس با استفاده از شاخصه های اصلی مکان سازی که شامل : کاربری ها و فعالیت ها، جامعه پذیری ، آسایش و ظاهر خوب، ارتباطات و دسترسی ها، نور، نمادهای شهری ، هویت شهری و ... می باشد به تحلیل پرداخته شد. با بررسی مولفه هایی از جمله استفاده بهینه از فضاهای مرده، استفاده بهینه و طراحی مناسب جداره ها، نورپردازی مناسب ، طراحی میدان در زیر پل ، استفاده از نمادهای شهری ، حفظ هویت شهری ، جامعه پذیربودن طرح های عمرانی ، کیفیت های ظاهری و رفاهی ، ارتباطات و دسترسی ها و سایر موارد، اجرا شد. به منظور ارزیابی طرح های پیشنهادی اقدام به بررسی های میدانی برخی از تقاطع های غیرهمسطح موجود در شهر تبریز به خصوص چند تقاطع مهم و پرتردد شد. ارزیابی ها در حالت کلی نشان دادند که در همه آنها به طور کلی اصل انسان-محوربودن فضاهای شهری نادیده گرفته شده است و جز در موارد نادری فضاهای زیر پل ها به طور کامل در اختیار خودروها بوده و یا به صورت فضاهای رهاشده و گمشده بوده و هیچ کاربری در آنها که در خدمت انسان باشد، دیده نمی شود.

تقاطع غیرهمسطح ، فضای گمشده، شهر تبریز، تقاطع خیابان های آزادی و ارتش