سمیه هاتفی شجاع - دانشگاه ازاد واحد شهر ری
علی اکبری - دانشگاه ازاد واحد شهر ری
مهتا تاری - دانشگاه ازاد واحد شهری ری

همدان با سابقه دیرینه در شهرسازی ایران، دارای بازاری نسبتا بزرگ و درخور توجهی است که در مرکز بافت سنتی شهر واقع گردیده است. با توجه به اهمیت کلیت در معماری و خلق فضاهای شهری زنده و بامعنا نظریه مراکز زنده کریستوفر الکساندر به بررسی و شناخت الگوی ساختارهای زنده می پردازد. پرداختن به چگونگی خلق فضاهای شهری زنده با کلیتی یکپارچه ضرورت معماری و شهرسازی امروز است. هدف این پژوهش بررسی تطبیقی سرزندگی کالبدی بازار سنتی همدان بر اساس نظریه مراکز زنده الکساندر است. پرسشهای این پژوهش عبارتند از: ۱- ساختار کالبدی بازار سنتی همدان به چه میزان بر نظریه مراکز زنده کریستوفر الکساندر منطبق است؟۲ -مقایسه ساختار کالبدی دو سرا بر اساس نظریه الکساندر چگونه است؟جامعه آماری پژوهش بافت بازار سنتی شهر همدان و نمونه های انتخاب شده دو سرای گلشن و میرزا کاظم هستند که با هدف ارزیابی و روش تحلیلی توصیفی با رویکرد کیفی صورت گرفته است. روش گردآوری اطلاعات این پژوهش کتابخانه ای و میدانی است و شاخص های آن با توجه به مفاهیم کلیت یکپارچه و مراکز نیرومند در قالب ۱۵ خصلت به هم پیوسته نظریه مراکز زنده می باشد. نتایج پژوهش موید این است که بازار سنتی همدان بر خصلت های این نظریه منطبق است و سرای گلشن با دارا بودن بیشترین تقارن، تضاد، پژواک و جدایی ناپذیری از حیات کالبدی بیشتری نسبت به سرای میرزا کاظم برخوردار است. مقایسه ساختار هندسی سراها و پانزده خصلت از الگوی ساختارهای زنده الکساندر نشان می دهد نقش خصلت های مراکز نیرومند، تکرار متناوب، تضاد، جدایی ناپذیری، فضای خالی و مرزها در ساختار کالبدی سراها بیشتر است.

سرزندگی, کالبدی فضایی, بازار سنتی, نظریه کریستوفر الکساندر, همدان, سرای میرزا کاظم, سرای گلشن