حسن بحرانی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
مجتبی حیدری - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
اشرف ترکیان - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

یکی از مهمترین خواص مکانیکی سنگ ها که در عملیات حفاری و سازههای زیرزمینی مانند تونل از اهمیت بسزایی برخوردار است ، شکنندگی سنگ می باشد. در حال حاضر روش استانداردی برای اندازه گیری مستقیم شکنندگی سنگ در دسترس نمی باشد. به همین دلیل محققین ، روابط تجربی متفاوتی را برای اندازهگیری و تعیین میزان شکنندگی سنگ ها ارائه کردهاند. نتایج حاصل از این روشها تا حدود زیادی با هم اختلاف دارند. با این حال اکثر محققین ، شکنندگی را تابعی از مقاومت فشاری تک محوری (UCS) و مقاومت کششی سنگ (BTS) می دانند. در این پژوهش برای تخمین مقدار شکنندگی S۲۰ از خصوصیات مکانیکی (مقاومت فشاری تک محوری ، مقاومت کششی برزیلی و مقاومت بار نقطه ای ) و دینامیکی (سرعت موج فشاری ) ۴ نمونه از سنگ های آذرین شامل سنگ های گرانیتوئیدی و مافیک - حدواسط استان همدان استفاده شده است . در نهایت با استفاده از آنالیز رگرسیونی ساده و چندگانه روابطی بین شاخص شکنندگی S۲۰ با ضرایب شکنندگی (B۱، B۲، B۳، B۴ و (B۵ استخراج گردید. نتایج حاصل نشان داد که مقاومت کششی برزیلی ، بار نقطه ای و ضرایب شکنندگی B۳ و B۴ برای پیش بینی مقدار شکنندگی S۲۰ مفیدتر هستند. آنالیز رگرسیونی ساده خطی ، بیشترین ضریب تعیین (R۲=۰.۹۶۷) را بین مقدار شکنندگی S۲۰ و B۳ نشان داد. همچنین آنالیز رگرسیونی ساده غیر خطی نشان داد که بیشترین همبستگی میان مقاومت بار نقطه ای با مقدار شکنندگی S۲۰ با ضریب تعیین (R۲=۰.۹۹۸) می باشد. نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه خطی نشان داد که پارامترهای مقاومت بار نقطه ای و B۳ با ضریب تعیین (R۲=۰.۹۹۹) و مقدار آزمون F، (F=۴۹۸.۹۱۹) برای تخمین مقدار شکنندگی S۲۰ مفیدتر می باشد.

آزمون شکنندگی S۲۰، مقاومت فشاری تک محوره، مقاومت کششی غیر مستقیم ، رگرسیون چندگانه ، سنگ های آذرین