هانیه جوادی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد سازه های آبی، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
حجت احمدی - استاد گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

دریاچه ها به عنوان منابع طبیعی حیاتی در برابر تغییرات آب و هوایی حساس بوده و به طور چشمگیری به تهدید تغییرات اقلیمی پاسخ میدهند. تغییراتاقلیمی و افزایش دمای هوا منجر به تغییرات نرخ تبخیر سطحی از دریاچه ها و افزایش چگالی آب شور میشود. این امر با ایجاد پدیده نفوذ فعالموجب پیشروی غیرعادی آبهای شور به سمت سفره های آب زیرزمینی در آبخوان های مجاور دریاچه ها شده است. در این تحقیق تاثیر افزایشچگالی آب شور بر روند تشکیل و پیشروی پنجه ی آب شور به صورت آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور یک آزمایش دومرحله ای با دو چگالی متفاوت به وسیله ی مدل آزمایشگاهی انجام شد. در مرحله ی اول بار هیدرولیکی کل در سمت آب شیرین بیشتر از سمت آبشور بود و گوهی آب شور در حالت مقاوم ایجاد شد و به تعادل رسید. در ادامه تنها با افزایش دانسیتهی آب شور و بدون ایجاد تغییر در ترازهایآب شور و شیرین، گوهی آب شور تشکیل شده و پیشروی آن نسبت به حالت قبل اتفاق افتاد (نفوذ فعال). نتیجه ی این تحقیق نشان داد که علیرغمپایین بودن ارتفاع آب شور از ارتفاع آب زیرزمینی، تنها با افزایش دانسیته آب شور، نوع پیشروی از حالت مقاوم به حالت فعال تبدیل میشود. اینمسئله نشانگر آن است که دانسیتهی آب شور و یا تراز آن به تنهایی نمیتواند تعیین کننده ی رفتار نهایی پنجه ی آب شور باشد، بلکه بار هیدرولیکیکل معیار اصلی بوده و باید در مطالعات تهاجم آب شور مد نظر قرار گیرد.

آب زیرزمینی، جریان وابسته به چگالی، آبخوان ساحلی، نفوذ فعال، نفوذ غیرفعال