مهرداد اسدی - دانشجوی دکتری، دانشگاه تربیت مدرس گروه مهندسی و مدیریت آب
محمدجواد منعم - استاد، دانشگاه تربیت مدرس گروه مهندسی و مدیریت آب
جمال محمدولی سامانی - استاد، دانشگاه تربیت مدرس گروه مهندسی و مدیریت آب

آبگیری از رودخانه با استفاده از سد انحرافی یکی از روشهای انحراف جریان می باشد. با گذشت زمان، حجم قابل ملاحظه ای از ظرفیت سد انحرافی توسط رسوبات پر می شود. رسوبات همراه با جریان آب بطرف محدوده دهانه آبگیر حرکت میکنند و بخشی از آن مقابل دهانه آبگیر ته نشین و بخشی دیگر وارد دهانه آبگیر می شود. بنابراین نیاز به اقداماتی جهت تخلیه رسوبات ترسیب شده مقابل دهانه است. یکی از این اقدامات استفاده از مجرای تخلیه رسوب میباشد که از طریق آن می توان رسوبات ترسیب شده مقابل دهانه آبگیر را به پائین دست انتقال داد. یکی از اجزای مجرای تخلیه رسوب، که به انحراف رسوب از مقابل دهانه آبگیر کمک میکند دیوار جدا کننده می باشد. این دیوار موجب تشکیل حوضچه در مقابل دهانه آبگیر میشود. وظیفه اصلی دیواره جداکننده تشکیل یک حوضچه در بالادست مجرای تخلیه رسوب برای ایجاد محدودهای با سرعت کم است که در آن رسوب به جای ورود به ساختمان آبگیر، ته نشین شود. رسوبی که در این حوضچه ته نشین می شود، پس از باز شدن دریچه های مجرای تخلیه رسوب، توسط جریان متلاطم از درون حوضچه تخلیه می گردد. بطورکلی، برای ابعاد این دیوار در منابع مختلف مقادیر مختلف ذکر شده است که در هنگامطراحی می تواند به نوعی سردرگمی ایجاد کنند.در این تحقیق با استفاده از مدل FLOW-۳D تاثیر ابعاد مختلف دیوار جداکننده بر روی عملکرد مجرای تخلیه رسوب مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد که ارتفاع دیوار جداکننده، نقش بسزایی بر روی تخلیه رسوب ایفا میکند و یکی از پارامترهای مهم طراحی هیدرولیکی سدهای انحرافی می باشد.

مجرای تخلیه رسوب، دیوار جداکننده، مدل FLOW-۳D ، سد انحرافی