الهام فخیمی - بخش تحقیقات جیگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آ موزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهر کرد، ایران

تغییر کاربری در اکوسیستم های طبیعی ازجمله سدسازی و همچنین تبدیل اراضی مرتعی به اراضی کشاورزی می تواند خسارات جبران ناپذیری به اجزاء مختلف اکوسیستم وارد نماید. مخرب ترین آن کاهش پوشش گیاهی،افزایش فرسایش و همچنین کاهش تنوع زیستی است. در تحقیق حاضر تغییرات شاخص های پوشش گیاهی و تنوعگونه ای در اراضی زراعی شخم خورده (بالادست) رهاشده (پایین دست) و پوشش طبیعی مراتع اطراف بند زیرزمینییان چشمه واقع در شهرستان بن استان چهارمحال و بختیاری بررسی می شود. بدین منظور، سه سایت شامل مراتعطبیعی اطراف بند، اراضی بالادست بند (دیم زار در حال کشت) و اراضی پایین دست بند (رهاشده بیش از ۱۰ سال)انتخاب و در هریک از سایت ها، سه ترانسکت به طول ۵۰ متر موازی باهم و عمود بر شیب منطقه به فاصله ۵۰ متراز هم مستقر شدند. تعداد ۱۵ پلات ۲*۲ مترمربعی بافاصله ده متر از هم بر روی ترانسکت ها قرار گرفت و سپس درهر پلات، درصد تاج پوشش، زی توده هوایی، درصد لاش برگ و خاک لخت یادداشت شد. از روش برآورد نظریبه منظور تعیین سطح تاج پوشش گیاهان در پلات ها استفاده شد. زی نوده هوایی گونه ها بااستفاده از روش قطع وتوزین تعیین شد. جهت بررسی تنوع گونه ای، شاخص های سیمپسون و شانون - وینر و جهت مقایسه ی غنایگونه ای، شاخص های مارگالف و منهینیک در نرم افزار Past محاسبه شدند. نتایج نشان داد که شخم و تغییر کاربریاراضی مرتعی به آراضی کشاورزی سبب کاهش معنی دار پوشش تاجی و به تبع ان کاهش میزان زی توده هوایی و همچنین کاهش تنوع و غنای گونه ای در ا راضی شخم خورده و رها شده نسبت به مراتع شیب دار منطقه شده است.نتایج نشان داد که شخم اراضی علاوه بر کاهش پوشش سبب تغییر در ترکیب گونه ای و افزایش گونه های یک سالهو مهاجم و کاهش گونه های بوته ای شده است. به طورکلی با توجه به نقش پوشش گیاهی در پایداری چرخه حیات،بررسی چگونگی تغییر ویژگی های گیاهی اراضی زراعی شخم خورده و رهاشده و چگونگی الگوهای پوشش گیاهی درطول توالی ثانویه جهت احیای این مناطق اهمیت دارد.

تغییرات کاربری، شاخص پوشش گیاهی، ا راضی رها شده، استان چهار محال و بختیاری