غلامحسین مقدم حیدری - دانشیار گروه فلسفه علم، پژوهشکده تاریخ و فلسفه علم، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران؛

به فرایند تبدیل وضعیتهای انسانی به مشکلات قابل درمان، طبیسازی گفته میشود. در این فرآیند، از علوم زیست-پزشکی برای تبیین آسیبهای اجتماعی و ارائه راههای مرتفع کردن و پیشگیری کمک گرفته میشود. سزار لومبروزو پزشک و جرم شناس ایتالیایی قرن نوزدهم با تحقیقات خود پیرامون ویژگی های جسمانی بزهکاران و تمایزات آنان با دیگر افراد جامعه، یکی از پیشگامان طبیسازی جرم و بزهکاری بود و مکتب جرم شناسی پوزیتیویستی و دانش انسان شناسی جنایی را پایه گذاری کرد. در این مقاله میکوشیم فرآیند طبی سازی جرم را از منظر روششناسی کار وی بررسی کنیم. ازاینرو، در گام نخست، نشان میدهیم پیشفرض بنیادین پژوهشهای وی مبتنی بر نظریه تکامل لامارک و داروین است. او معتقد بود ویژگیهای بزهکاران به منشا آتاویستی دلالت میکند که شرایط جسمی- روانی نیاکان دور خود را بازتولید میکند. درواقع، جرم علامتی است از غرایز ابتدایی که در مجرم نهفته است و جنایتکاران نمودی از بازگشت به یک نوع اولیه یا مادون بشری از انسانها هستند. شیوه کار وی در این مرحله استفاده از جمجمه شناسی و انسان سنجی بود. در گام دوم، نشان میدهیم روش کار وی در بررسی جرم و بزهکاری، الگوی تفکر پزشکی مدرن درباره آسیب تنی و درمان آن است. لومبروزو میکوشید براساس مفهوم نرمال و غیرنرمال در پژوهشهای آسیب شناسی، معیارهایی برای تمییز انسان بزهکار از انسانهای نرمال ارائه دهد.

طبی سازی, آسیب اجتماعی, نظریه تکامل, آتاویسم, بزهکاری, لومبروزو