مهسا صادقی - دانشجوی دکتری، گروه زبان شناسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
محمد دبیرمقدم - استاد گروه زبان شناسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
بهزاد رهبر - استادیار گروه زبان شناسی، دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

پیدایش و شیوع ویروس کرونای جدید موسوم به کووید-۱۹ که از آغاز سال ۲۰۲۰ ابعاد گوناگون زندگی جوامع بشری را تحت تاثیر قرار داده است، در رسانه های مختلف جهان نیز بازتاب چشمگیری یافته و به ظهور گفتمان هایی منجر شده که بخش مهمی از آن ها بر استعاره بنا شده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش استعاره های مفهومی در ایجاد فرهنگ ترس در گفتمان حول کرونا در گزیده ای از مطبوعات فارسی زبان داخلی است. داده های پژوهش مشتمل بر پاره گفتارهایی از عنوان یا متن اخبار منتشرشده در پایگاه اینترنتی روزنامه همشهری (به عنوان نمونه) است که ویروس کرونا را به کمک استعاره جنگ مفهوم سازی کرده اند. این عبارت های استعاری که به روش جست وجوی کلیدواژه (مانند کرونا، کووید، کووید-۱۹، ویروس، همه گیری) به دست آمده اند و تعداد آن ها به ۳۵۰ مورد می رسد، براساس نظریه استعاره مفهومی لیکاف و جانسون (۱۹۸۰) و در چارچوب رویکرد تحلیل انتقادی استعاره چارتریس-بلک (۲۰۰۴) تحلیل شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که استعاره مفهومی «کرونا، دشمن است» با تداعی ها و استلزامات متعددی که درباره حوزه مفهومی جنگ دارد، به ترویج و تقویت فرهنگ ترس در گفتمان کرونا منجر می شود و دراین رابطه، کارکرد استدلالی و عاطفی استعاره ها نقش کلیدی دارند که هر دو در خدمت کارکرد اقناعی هستند.

استعاره مفهومی, تحلیل گفتمان انتقادی, تحلیل گفتمان انتقادی استعاره, فرهنگ ترس, کرونا