سیدمجتبی نوری حسینی - اعضای هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
احمد زارع فیض آبادی

به منظور بررسی تغییرات میزان نیتروژن، فسفر و پتاسیم باقیمانده در خاک تحت شرایط تناوبهای زراعی مختلف آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در چهار سال انجام گردید. تیمارها شامل هشت تناوب زراعی: کشت مداوم گندم، گندم- گندم- گندم- کلزا، گندم – چغندر قند- گندم- چغندر قند، گندم- سیب زمینی- گندم- سیب زمینی، گندم- سیب زمینی- گندم- کلزا، گندم- چغندر قند- گندم- سیب زمینی، گندم- ذرت- گندم- ذرت- گندم- سیب زمینی و گندم- ذرت- گندم- چغندر قند بود. نتایج این بررسی نشان داد که در طول چهار سال آزمایش میزان نیتروژن باقیمانده در خاک روند ثابتی داشت، ولی میزان فسفر و پتاسیم باقیمانده در خاک افزایش یافت. تناوبهای زراعی مختلف بر باقیمانده نیتروژن خاک تأثیر معنی داری نداشت ولی بر باقیمانده فسفر و پتاسیم خاک تأثیر معنی داری داشت. در تناوبهایی که گندم و کلزا حضور داشت میزان نیتروژن و پتاسیم باقیمانده خاک، در سطح بالاتری نسبت به تناوب های دیگر قرار داشت. همچنین در تناوب های تحت کشت مداوم گندم و گندم- کلزا میزان فسفر باقیمانده خاک بیشترین مقدار را نشان داد. در تناوب های تحت کشت گندم با سیب زمینی، ذرت و چغندر قند میزان فسفر و پتاسیم باقیمانده خاک کمترین مقدار را به خود اختصاص داد.

تناوب، نیتروژن، فسفر، پتاسیم