محمود ذاکری نیری - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر-گروه عمران
حمید گهرنژاد - مربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر-گروه عمران

ایران از دیرباز در معرض بلایای گوناگون طبیعی و حوادث و سوانح غیرطبیعی قرار داشته است. پدیده هایی نظیر زلزله، سیل و خشکسالی از جمله مهم‌ترین بلایای طبیعی رخ داده در کشور هستند که تاکنون خسارات قابل توجه‌ای را بر نظام اقتصادی و اجتماعی کشور وارد ساخته‌اند. از سوی دیگر به دلیل موقعیت استراتژیک ایران در منطقه خاورمیانه، وجود منابع بی‌شمار طبیعی مانند معادن، منابع نفت و گاز، جنگل ها، مراتع، منابع آبی گسترده با پتانسیل برقابی و همچنین واحدهای تولیدی و صنعتی گوناگون سبب گشته است که این کشور در سال‌های متمادی در معرض تهدیدات گوناگون خارجی قرار گیرد. جنگ تحمیلی 8 ساله ایران و عراق نشانه بارزی از این گونه تهدیدات خارجی بوده و خود موید نیاز به طراحی اقدامات پدافندی با رویکردی پیشگیرانه می‌باشد.اینگونه اقدامات که در غیاب پدافند عامل، توسط سیستم های غیر نظامی ‌با اهداف نظامی ‌صورت می‌گیرند به طور کلی پدافند غیر عامل نامیده شده و در شش حوزه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، نظامی، امنیتی و سیاسی جامعه طراحی و اجرا می‌شوند. در اینگونه موقعیت ها لزوم طراحی اقداماتی در ارتباط با پدافند غیر عامل، فعالیت های پیشگیرانه جهت خنثی سازی و کاهش آسیب‌های ناشی از این تهدیدات و مخاطرات، کسب آمادگی های لازم به منظور مقابله با تهدیدات و بازیابی شرایط مطلوب امری ضروری به نظر می‌رسد.از اولویت های اساسی در کشور ایران سدسازی و ذخیره منابع آب های سطحی می باشد و از آنجا که به لحاظ تاریخی همواره کشور ایران به لحاظ طبیعی در معرض آسیب می باشد لذا تدوین اصول و مقررات اقدامات اضطراری در نگهداری و حفاظت از سدها امری گریز ناپذیر می باشد.علیرغم اهمیت و ضرورت وجود اقدامات ایمنی و طرح فعالیت اضطراری در مدیریت بحران سدها و متداول بودن این امر در کشورهای پیشرفته، متأسفانه هنوز بسیاری سدهای ایران از وجود این دستورالعمل ها بی بهره اند. لذا در ادامه کلیات طراحی و دستورالعمل بهره برداری از سدها مورد بررسی قرار گرفته است.

اقدامات ایمنی، اقدامات اضطراری، مدیریت بحران، پدافند غیرعامل