رضا خیرالدین - استادیار شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت تهران، ایران
امیر فروهر - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس تهران
جواد ایمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس تهران

اصولا بین دسترسی به امکانات حمل و نقل و توسعه ی نواحی شهری و ارتباط متقابل و تنگاتنگی وجود دارد. دسترسی مناسب تر، گزینه های بیشتر جابه جایی و کاهش هزینه های حمل و نقل از جمله عوامل موثر در جذابیت و توسعه ی مناطق است. در نتیجه، ایجاد دسترسی به حمل و نقل عمومی می تواند به عنوان یکی از فرصت های مناسب جهت توسعه و پویایی مناطق شهری، به خصوص بافت های قدیمی و مسئله دار شهری به شمار آید. از طرفی با توجه به گسترش سامانه های حمل و نقل عمومی همچون مترو در شهر تهران، مدیریت و مکان یابی ایستگاه ها جهت بهره گیری از ظرفیت بالقوه ی آن، امری ضروری است؛ لذا مطالعه ی حاضر با ارزیابی اثرات ایستگاه های مترو بر تغییر ارزش املاک مسکونی مجاور، به دنبال پاسخ به این سوالات است: کدام یک از نواحی شهر تهران (نواحی برخوردار یا غیر برخوردار) از فرصت های ناشی از ایستگاه های مترو، بیش تر بهره مند گردیده اند؟ آیا می توان از گسترش و توسعه ایستگاه های مترو در جهت تعدیل و کاهش شکاف اقتصادی- اجتماعی مناطق شمالی و جنوبی تهران،؛ استفاده نمود؟ از آنجا که اقدامات نوسازانه ی دو دهه ی گذشته در تهران قطب بندی و شکاف دیرینه ی شمال و جنوب تهران را تعدیل نکرده، فرض این است که مناطق فقیر جنوبی تهران، ارزش افزوده بیشتری را به سبب گشایش ایستگاه های مترو نسبت به مناطق شمالی و مرفه تر، تجربه می نمایند؛ لذا گشایش و توسعه ی ایستگاه های مترو می تواند به ابزاری جهت تعدیل شکاف شمال و جنوب تهران تبدیل گردد. صحت این فرضیه با مطالعه ی میدانی تغییرات کیفیت محیط در حوزه نفوذ ایستگاه مترو واقع در شمال تهران (ایستگاه شریعتی) و ایستگاه مترو واقع در جنوب تهران ( ایستگاه شهدا) از طریق سنجش تغییرات شاخص قیمت زمین و مسکن بررسی می شود. مقایسه تاثیر ایستگاه های مترو بر ارزش املاک مسکونی، رشد بیشتری را برای مناطق مرکزی و جنوبی تهران نسبت به مناطق شمالی آن نشان می دهد که حکایت از تعدیل شکاف شمال و جنوب شهر دارد.

توسعه حمل و نقل محور، ایستگاه مترو، قطب بندی و شکاف فضایی، ارزش اراضی، تهران