آرمان قیسوندی - عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

بیابان زایی کاهش اکولوژیکی و بیولوژیکی زمین می باشد که ممکن است به صورت طبیعی و یا غیرطبیعی اتفاق بیفتد فرایند بیابان زایی عمدتاً مناطق خشک و نیمه خشک را تحت تأثیر قرار داده و باشتابی فزاینده، کارایی سرزمینها را کاهش می دهد. طبق برآورد کنفرانس بیابان زایی سازمان ملل (un cod)، پدیده بیابان زایی در آینده بیش از 785 میلیون نفر انسان ساکن در مناطق خشک را که معادل 17/7 جمعیت کل جهان می باشد، تهدید می کند در اینجا لزوم توجه به نواحی بیابانی و مدیریت بیابان زدایی به عنوان پایه و اساس توسعه زیر بنایاقتصادی در جوامع در حال توسعه ( نظیر کشور ما) در سالهای اخیر بسیار نمایان شده است ضرورتتوسعه و مدیریت شایسته در تخصیص امکانات و استفاده از پتانسل یها و دانش بومی مناطق بیابانی ازاولویتهای امور مدیریتی کشور به شمار می رود. امروزه برنامه ریزی به عنوان مؤثر ترین ابزار مقابله بامشکلات پیچیده و ارائه راه حلهای کلیدی در مدیریت بحران و امر تخصیص امکاات ، مورد پذیرش قرارگرفته است. که این امر مستلزم شناخت همه جانبه و کامل پهنه جغرافیایی مکتن مورد بررسی از سویی وتجزیه و تحلیل یکپارچه و همزمان تمامی عوامل مؤثر در آن مکان می باشد . این شناخت و تجزیه و تحلیلنیازمند بکارگیری سیستمی است که بتواند تمامی خصوصیات مکانی در بانک اطلاعاتی ذخیره نموده و باتوجه به نیاز به برنامه ریزی، نمایش خاص از آنها را در قالب نقشه و جداول اطلاعاتی ارائه نماید. سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در جمع آوری، تجزیه و تحلیل و نمایش بحری اطلاعات مورد نیاز در امر برنامه ریزی به عنوان یکی از کارآمدترین ابزار برنامه ریزی و مدیریت در چند دهه اخیر مطرح شده است. با توجه به قابلیت های بالای تصاویر ماهواره ای و GIS، نظیر به هنگام نمودن چند طیفی بودن، تکراری بودن ، پوشش وسیع و افزایش روز افزون توان تفکیک طیفی و مکانی می توان از این ابزار جهتمطالعه و بررسی مراحل مختلف بیابان زایی استفاده نمود. و لایه های اطلاعاتی و دقیق ومطمئن را میتوان با فناوری سنجش از دور تهیه نمود و سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS به عنوان یک فناوری رایانه ای با استفاده از لایه های اطلاعاتی موجود مدیریت این لایه ها و تلفیق آنها با یکدیگر برای نیل به اهداف مذکور و توسعه و احیاء منابع طبیعی را بهعهده دارد. این مقاله بر ان است که به نقش و جایگاه سیستم اطلاعات جغرافیایی در شناخت بیابان زایی و مدیریتبیابان زدایی و تأثیرات آن بر توسعه بپردازد.

مدیرت بیابان زدایی، سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS - بیابان منابع طبیعی – عوامل طبیعی ، عوامل انسانی ، خشکسالی ، توسعه بیابان زایی