سلیمان مدرسی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
محمدعلی حاج عباسی - استاد، گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
مهران شیروانی - استادیار، گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان

ایران یکی از کشورهای نفت خیز جهان است که هر سال مقدار زیادی نفت از جنوب و شمال آن استخراج و در مناطق دیگرپالایش میشود. رها شدن نفت در خاک به هنگام استخراج، حمل و نقل و در حین پالایش سبب آلودگی خاک و محیط زیستمیشود. از طرف دیگر گسترش آلودگی و انتقال آن از طریق شستشو با آب باران موجب آلوده شدن مناطق کشاورزی و آبهای زیرزمینی میگردد. هیدروکربنهای نفتی از مهمترین گروههای آلاینده محیط زیست میباشند که به لحاظ سرطانزایی و جهش - زایی برخی از آنها، سعی شده تا مقدار این ترکیبات در محیطهای مختلف آب، هوا، خاک، رسوب و گیاهان مورد پایش قرار گیرند. گیاهپالایی بهعنوان یکی از روشهای بسیار موثر در کاهش آلودگیهای نفتی در خاک شناخته شده است. در این تحقیق، تاثیر کاهش آلایندههای نفتی بر اساس روش ترسیب بر قابلیت گیاهپالایی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، قبل از کشت گیاه، خاک آلوده بهمدت 50 روز در تماس با ترکیباتی همچون بنتونیت طبیعی، بنتونیت اصلاح شده و کربن فعال ( 40 گرم برکیلوگرم خاک) که جاذب هیدروکربنهای نفتی هستند در رطوبت ظرفیت زراعی خاک قرار گرفت. پس از سپری شدن دوره انکوباسیون، مقدار هیدروکربنهای باقیمانده در خاک تعیین و کشت گیاه ذرت در خاک مورد نظر انجام گرفت. نتایج نشان داد انکوباسیون خاک با بنتونیت طبیعی، بنتونیت اصلاح شده و کربن فعال بهترتیب منجر به حذف 44 2660 و 12730 میلیگرم بر کیلوگرم از آلایندههای نفتی موجود در خاک شد و قابلیت دسترس هیدروکربنهای نفتی در خاک را به طور قابل ملاحظه ای کاهش داد. همچنین استفاده از این جاذبها منجر به افزایش رشد چشمگیر و معنیدار گیاه نسبت به خاک بدون جاذب گردید. به دلیل افزایش رشد و عملکرد گیاه در خاکهای تیمار شده، قابلیت گیاهپالایی نیز افزایش پیدا کرد و مقدار تثبیت هیدروکربن های نفتی بهطور معنیداری پس از کشت گیاه با استفاده از بنتونیت طبیعی، بنتونیت اصلاح شده و کربن فعال به ترتیب 14 و41و4/2درصد افزایش یافت. بنابراین استفاده از جاذب بههمراه فرآیند گیاهپالایی میتواند راهکار مناسبی جهت کاهش هیدروکربن های نفتی باشد.

هیدروکربنهای نفتی، آلودگی، گیاه پالایی، تثبیت، جاذب