فرزان رفیعا - شرکت مهندسین مشاور کاوشگران،تهران،ایران
میثم مقصودی - شرکت مهندسین مشاور کاوشگران،تهران،ایران

پهنه زاگرس چین خورده به عنوان بخشی از فلات ایران زمین به دلیل شرایط رسوبی،ساختاری و هیدرولوژی، بستر انجام بسیاری از فعالیتهای عمرانی و نفتی است. از آنجا که طراحی و اجرای سازهای مهندسی ارتباط مستقیم با ویژگی های سنگی و خاکی منطقه دارند،لذا شناسایی رفتار این مصالح کمک شایانی به طراحی و اجرا سازه میکند. براین اساس و با توجه به گسترش قابل توجه گروه فارس و به خصوص سازند گچساران،رفتار مکانیکی سنگهای این سازند تبخیری در دو منطقه و در دو پروژه متفاوت مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفت. در محل نخست(مخزن سد گتوند) سنگهای مارنی قرمز همانند محل 2(تاقدیس پازنان در نزدیکی بهبهان) خرد و فرسوده بوده و نقطه ضعف مجموعه به شمار میآیند . از سوی دیگر مارنهای سبز رنگ و مصالح گچی رفتار کاملا متفاوتی در دو منطقه دارند. به طوری که در محل 1 مارن های سبز مقاومت حدود 81 / . مگاپاسکال دارند ولی در محل 2 همین مصالح دارای مقاومت فشاری 80 مگاپاسکال هستند . این موضوع در مصالح گچی نیز دیده میشود. در محدوده 1 این سنگها مقاومت 36 مگاپاسکال داشته ولی در محل 2 مقاومت آنها در حدود 16 مگاپاسکال است. بنابراین اگرچه سنگها متعلق به یک حوضه رسوبی و سازند مشترک هستند ولی رفتار مکانیکی آنها کاملا متفاوت است و این تفاوت را میتوان به تغییر شرایط حوضه و کانیهای همراه با واحدهای سنگی دانست. مقایسه رفتار مارنها و مصالح گچی در دو ساختگاه و تفاوت بارز در آنها این هشدار را به مهندسان می دهد که تنها از روی نوع سنگ و سازند نمیتوان در مورد رفتار مکانیکی سنگ پیش داوری کرد و برای هر مورد ضروری است که بررسیها به طور مستقل صورت پذیرد.

رفتار مکانیکی سازند گچساران،مخزن سد گتوند،تاقدیس پازنان،